මිරිස් ප්‍රභේද

මිරිස් යනු මිනිසුන්ගේ එදිනෙදා ජීවිතයේදී ආහාර පරිභෝජනය සඳහා නැතිවම බැරි කුළුබඩු වර්ගයකි. ඒ හේතුවෙන් ශ්‍රී ලංකාවේ මිරිස් වගාවට හිමි වන්නේ ප්‍රමුඛස්ථානයකි. එවන් වූ මිරිස්වල සම්භවය ලෙස සැලැකෙනුයේ මෙක්සිකෝව සහ මධ්‍යම ඇමෙරිකාවයි. Capsicum annuum විශේෂයට අයත් මිරිස්, ඒවායේ ඵලයන්හි ලාක්ෂණික ලක්ෂණ - එනම්: සැරභාවය, වර්ණය, හැඩය, ප්‍රමාණය, ආවේණික සුවඳ හා ලබාගත හැකි ප්‍රයෝජන - අනුව තවදුරටත් වර්ගීකරණය කළ හැකිය.

එය ද්විබීජ පත්‍රී අපිභෞම ප්‍රරෝහණය පෙන්වන ශාකයකි. බීජ පැළ අවධියේ සිටම මුදුන් මුලක් තිබීම හා පාර්ශ්වික මුල්වල ආරම්භය දැකිය හැකිය. මූල මණ්ඩලයේ පාර්ශ්වික මුල් පස මතුපිට සෙ.මී. 30ක්-50ක් දුරට හා පස තුළ සෙ.මී. 30ක්-60 ක් තරම් ගැඹුරට විහිදේ. කඳ වර්ධක අවධියේදී තරමක කෝණික හැඩයකින් යුක්ත වුවද, මේරිමේදී එය රවුම් හැඩයක් ගනී. ගැට හා පර්වවල ඇන්තොසයනින් වර්ණකය නිසා ඇති වන දම් පාට වර්ණය තිබීමට හෝ නොතිබීමට පුළුවනි.

කඳෙහි සියුම් ලෙස බූව (සියුම් රෝම වැනි තත්ත්වයක්) සමහර ප්‍රභේදවල දැකිය හැකිය. මිරිස් ශාකය අර්ධ අපරිමිතව වර්ධනය වී, ඵල හට ගැනීමත් සමඟ වර්ධනය වීම ක්‍රමයෙන් අඩු වී ගෙන යයි. පත්‍ර 8-15 ක් පමණ හට ගන්නා තෙක් තනි කඳක් ලෙස වර්ධනය වුවත් පළමු පුෂ්පය ඇති වීමත් සමඟ අතු බෙදීම ආරම්භ වේ. සෑම අත්තකම පත්‍ර 2-3කට පසුව නැවත නැවතත් අතු බෙදීම සිදු වේ. මේ සෑම අතු බෙදීමකට පෙරම අග්‍රස්ථ අංකුරය පුෂ්ප අංකුරයක් බවට පත් වන නිසා සෑම බෙදෙන ස්ථානයකම පුෂ්ප හටගැනීමක් දැකිය හැකිය.

ප්‍රභේදය අනුව පත්‍ර ප්‍රමාණයෙන්, හැඩයෙන් හා වර්ණයෙන් සුළු වශයෙන් වෙනස් විය හැකි වුවත් බොහෝ විට සමමිතික, දාර රහිත, සරල ලංසාකාර (Lanceolate) පත්‍ර සහිතය. පැතලි, සිනිදු පත්‍ර තලයක් හෝ රැළි සහිත හෝ බූව සහිත පත්‍ර දැකිය හැක. පත්‍ර බොහෝ විට කොළ පැහැයෙන් යුක්තවන අතර වෘන්තයේ දිග ප්‍රභේදය අනුව වෙනස් විය හැකිය. තනි පත්‍ර සර්පිලාකාරව හටගන්නා අතර පත්‍ර අග්‍රය උල්ව පිහිටා ඇත. පත්‍ර පාදයද වෘන්තය දෙසට පටු වන ලෙස උල්ව ඇත. පුෂ්ප ද්විලිංගික වන අතර අධෝජායාංගී වේ. බොහෝ විශේෂයන්හි දළ පත්‍ර 5-7කි. තනි කීලයක් පිහිටන අතර කලංකය පරාගධානිවලට වඩා ඉහළින් හෝ පරාගධානි තලයට වඩා මඳක් පහළින් හෝ සමතල සේ පිහිටා ඇත.

* ප්‍රභේද ‍

- එම්.අයි. 1

1962 වර්ෂයේ නිර්දේශ කරන ලද මෙම ප්‍රභේදය Myliddy, Tuticorin යන වර්ග දෙක මුහුම් කිරීම මඟින් ලද ප්‍රතිඵලයකි. මේ ප්‍රභේදයේ ශාක සාමාන්‍යයෙන් සෙ.මී. 65ක්-75ක් පමණ උසට වැඩෙන අතර, උසස් පාලන තත්ත්ව යටතේ මීට වඩා උසට ද වැඩේ. එතරම් අතු පතර විහිදී නොයයි. පත්‍ර සෙසු ප්‍රභේදවලට වඩා පුළුල්ය. වසර 50කට වඩා පැරණි මේ ප්‍රභේදයේ ප්‍රවේණික පාරිශුද්ධභාවය පිරිහීමට ලක්ව ඇති බැවින් මෙහි ආරම්භක ලක්ෂණ මේ වන විට පරිහානියට ලක්ව ඇත.

සිහින්, දිගැති කරල් සෙ.මී. 9ත්-13 ත් අතර දිගකින් යුක්ත වන අතර, කරලේ අග දක්වා ක්‍රමයෙන් සිහින්ව ගොස් අග කොටස උලක හැඩය ගනී. ළපටි කරල් තද කොළ පැහැතිය. කරල් පැසීමේ දී ක්‍රමයෙන් තද දම් පැහැය මිශ්‍ර වූ කොළ පැහැයකට හැරී පසුව රත් පැහැවේ. උසස් පාලන තත්ත්ව යටතේ ආර්ථික ජීවිත කාලය මාස 6ක්-7ක් පමණ වේ. බීජ වැපිරීමේ සිට මල් පිපීමට ගත වන කාලය සෙසු ප්‍රභේදවලට වඩා තරමක් වැඩිය. අමු මිරිස් නිෂ්පාදනය සඳහා ගොවීන් අතර ප්‍රචලිත වූ ප්‍රභේදයකි.

-එම්.අයි. 2

එම්.අයි. 1 ප්‍රභේදයේ වරණයකි (Selection). මේ ප්‍රභේදය 1974දී නිර්දේශ කර ඇත. වියළි කලාපයේ රතු දුඹුරු පස්වල වගා කළ විට සාමාන්‍යයෙන් සෙ.මී. 50ක්-55ක් පමණ උසකට වැඩෙන අතර, ඉතා හොඳ පාංශු තත්ත්ව යටතේ සෙ.මී. 75ක් පමණ වුව උසට වැඩේ. මැනවින් අතු බෙදී තිරස් අතට පැතිරේ. පර්ව ඉතා කෙටි බැවින් ශාකය පඳුරක් ලෙස (Compact Bush) ඝනව වැඩේ. මැනවින් වැඩුණු ගසක් කප්පාදු කළ කුඩා තේ පඳුරක් ලෙස දිස් වේ. තිරස් අතට අතු වැඩෙන බැවින් අස්වනු නෙළීම පහසු වේ.

කරලක සාමාන්‍ය දිග සෙ.මී. 5ක්-8ක් අතර වේ. කරල ක්‍රමයෙන් මුල සිට අග දක්වා සිහින් වේ. කරල් අග මොට වී ඇත. හොඳින් පැසුණු කරල් තද කොළ පැහැයෙන් යුක්තය. ආර්ථික ජීවිත කාලය මාස 5-6 ක් පමණ වේ. සිටුවා දින 80-90කින් පමණ අස්වනු නෙළීම ආරම්භ කළ හැකි වේ. දින 7-10කට වරක් බැගින් කීප වාරයක් අස්වනු නෙළිය හැකි වේ. කරලක අඩංගු බීජ ප්‍රමාණය අනෙක් වර්ගවලට සාපේක්ෂව වැඩි නිසා කරල් බරින් වැඩිය.

එබැවින් වියළි මිරිස් ඒකකයක් නිපදවීමට අවශ්‍ය වන ඉදුණු මිරිස් එ්කක ගණන 3.5ට අඩුය. මෙය සෙසු ප්‍රභේදවල 4 කඉක්මවයි. යල කන්නයේ දී හා මහ කන්නයේ අතිරේක ජල සම්පාදනය යටතේ හෙක්ටයාරයකට ටොන් 2.5-3ක් පමණද, මහ කන්නයේ දී වර්ෂාපෝෂිත තත්ත්ව යටතේ ටොන් 1.0-1.5ක් පමණ ද, වියළි මිරිස් අස්වැන්න ලබාගත හැකි වේ. තවද අමු මිරිස් සඳහාද මෙම ප්‍රභේදය වගා කළ හැකිය. ගොවීන් අතර වඩාත් ප්‍රචලිත ප්‍රභේදයකි. සැර භාවය අතින් ඉතා ඉහළ ප්‍රභේදයකි.

-කේ.ඒ. 2

එම්.අයි. 2 හා පී.සී. 1 යන ප්‍රභේද මුහුම් කර නිපදවූ මේ ප්‍රභේදය 1991 වර්ෂයේ නිර්දේශ කර ඇත. මුල් කාලයේදී ශාකයේ හැඩරුව හා වර්ධන විලාශය එම්.අයි. 2 ප්‍රභේදයට සමාන වේ. වර්ධනයේ පසු අවධියේදී මැනවින් අතු විහිදී යයි. ඝනව නොවැඩෙන ලිහිල් පත්‍ර වියනක් සහිත වේ. සාමාන්‍යයෙන් ශාකය සෙ.මී. 50-60ක් පමණ උසට වැඩේ. කරල් සෙ.මී. 8-11ක් පමණ දික් වන අතර, එම්.අයි. 2 ප්‍රභේදයට වඩා පළලින් හා ඝනකමින් යුක්තය.

එනිසා කරල්වල පෙනුම සිත් ගන්නා සුළු වේ. ඒවාට වෙළඳපොළේ හොඳ ඉල්ලුමක් ඇත. ඵලාවරණය ඝනකමින් වැඩි බැවින් වියළීම සඳහා ගත වන කාලය සාපේක්ෂව වැඩිය. යල කන්නයේ වගාව සඳහා වඩාත් යෝග්‍ය වේ.

කොළ කොඩ වීමේ සංකීර්ණයට වෙනත් ප්‍රභේදවලට වඩා හොඳින් ඔරොත්තු දෙයි. පැළ සිටුවා දින 60 කින් පමණ වගාවේ 50% මල් පිපීම දැකිය හැකිය. ජලසම්පාදනය යටතේ යල කන්නයේදී හෙක්ටයාරයකට වියළි මිරිස් ටොන් 2.5-3ක් පමණ ලබාගත හැකිය. වගාව හොඳින් නඩත්තු කිරීමෙන් බෝගයේ ආර්ථික ජස්විත කාලය මාස 6 කට වඩා දීර්ඝ කර ගත හැකි වේ.අමු මිරිස් සඳහා වගා කරන්නේ නම් හෙක්ටයාරයකට ටොන් 12කට වැඩි අස්වැන්නක් ලබාගත හැකිය.

වියළන ලද මිරිස් මුල් කාලයේදී මනා පැහැයකින් යුක්ත වුවත්, මාස දෙකකට පමණ පසු රතට හුරු කළු පැහැයට

වියළන ලද මිරිස් මුල් කාලයේදී මනා පැහැයකින් යුක්ත වුවත්, මාස දෙකකට පමණ පසු රතට හුරු කළු පැහැයට හැරේ. වියළීමට වැඩි උත්සාහයක් ගත යුතු නිසාත්, ඇන්ත්‍රැක්නෝස් රෝගයට පහසුවෙන් ගොදුරු වන නිසාත්, වියළි මිරිස් නිෂ්පාදනය සඳහා මෙම ප්‍රභේදය යෝග්‍ය වනුයේ යල කන්නයටය. කරල් සැරෙන් වැඩිය. මෙම ප්‍රභේදය අමු මිරිස් නිෂ්පාදනය සඳහා වඩාත් යෝග්‍ය වේ.

අරුණළු

1996දී නිර්දේශ කර ඇති මේ ප්‍රභේදයේ මවුපිය දර්ශ වනුයේ එම්.අයි. 2 හා සන්තාකා යන ප්‍රභේද දෙකයි. ශාකය සෙ.මී. 50-60ක් පමණ උස් වේ. ළපටි කරල් උඩට හැරී හටගන්නා අතර, කරල් මෝරා බර වැඩි වන විට තරමක් දුරට පහළට නැමේ. සිහින් කරල් සෙන්ටි මීටර 8-11 ක් පමණ දිගින් යුක්තය. ඵලාවරණය තුනී බැවින් පහසුවෙන් වියළාගත හැකි වේ.

කරල් නෙළීම සෙසු ප්‍රභේදවලට වඩා සතියක් පමණ කලින් - එනම්: සිටුවා දින 75කින් පමණ - ආරම්භ කළ හැකි අතර, දීප්තිමත් රත් පැහැයෙන් යුතු වියළි මිරිස් නිෂ්පාදනයට වඩාත්ම උචිත ප්‍රභේදයකි. පළමු අස්වනු වාර 3-4 තුළ ලැබිය හැකි මුළු අස්වැන්නෙන් 75%ක් පමණ ලබාගත හැකිය. යල කන්නයේ දී හෙක්ටයාරයකට වියළි මිරිස් ටොන් 2.5-3.0 ක් පමණ ද, මහ කන්නයේ දී ටොන් 1.5 -2ක් පමණද ලබාගත හැකි වේ. නියඟයට හා ඇන්ත්‍රැක්නෝස් රෝගයට ඔරොත්තු දෙන නමුත් කොළ කොඩ වීමට ඔරොත්තු නොඳේ. කරල් ඉහළට එසවී ඇති බැවින් අස්වනු නෙළීමේදී රිකිලි කැඩී යෑමට ඉඩ ඇති හෙයින් පරිස්සමින් කළ යුතු වේ.

එම්.අයි. හොට්

2002 වසරේ කෘෂිකර්ම දෙපාර්තමේන්තුව මඟින් නිර්දේශ කරන ලද ප්‍රභේදයකි. BL - 39, IR, KA - 2 යන ප්‍රභේද තුනේ එකතුවක් ලෙස මෙය බිහි වී අමු මිරිස් මෙන්ම වියළි මිරිස් නිපදවීම සඳහා ද එකසේ සුදුසුය. කරලක් සෙ.මී.8-9 ක් පමණ දිගය. සෙ.මී. 60ක් පමණ උස පරිණත ශාකයේ මධ්‍යස්ථ ලෙස අතු පැතිරී තිබේ.

ඇන්ත්‍රැක්නෝස් රෝගයට තරමක් දුරට ඔරොත්තු දෙන නිසා වියළි මිරිස්වල ඇති වන සුදු කරල් සංඛ්‍යාව අඩුය. සෙසු ප්‍රභේද සියල්ලට වඩා දිලීර රෝගවලට ප්‍රතිරෝධතාවක් දක්වයි. මහ කන්නයේ අහස් දියෙන් උස් බිම්වල වගා කළ හැකි ප්‍රභේදයකි. අඩු තෙතමන තත්ත්වවලදී පවා වගාව හොඳින් නඩත්තු කළ හැකිය. හෙක්ටයාරයකට වියළි මිරිස් ටොන් 3ක පමණ අස්වැන්නක් ලබාගත හැකිය. සෙසු ප්‍රභේදවලට සාපේක්ෂව සැර භාවය අඩුය.

එම්.අයි. ග්‍රීන්

අමු මිරිස් මෙන්ම වියළි මිරිස් සඳහාද යෝග්‍ය වන මෙම ප්‍රභේදය 2009 වර්ෂයේ § නිර්දේශ කරන ලදී. මිරිස් අභිජනන වැඩ සටහනෙහි සාර්ථක ඵලයක් වන මෙම ප්‍රභේදයෙහි පෙළපත මිරිස් ප්‍රභේද තුනක (MI - 2, IR, 142A) එකතුවකි.

සිරස් ලෙස සෙ.මී. 75-100 දක්වා උසට වැඩෙන මෙම ප්‍රභේදය දිවයින පුරා වගා කිරීමට නිර්දේශ කර ඇති වුවත් විශේෂයෙන්ම උතුරු පළාතේ වගාවන්වල දී ඉතා සාර්ථක ප්‍රතිඵල ලබාදී ඇත. සෙ.මී. 12-14ක් පමණ මගින් යුත් කොළ පැහැති සිහින් මේරූ කරල් සිත් ඇද ගන්නා පෙනුමකින් යුක්තය.

වියළි මිරිස් නිෂ්පාදනයේ දී වැඩි කාලයක් පැහැය නොවෙනස්ව තබාගත හැකි වීමත් ඉතා සැරභාවයකින් යුක්ත වීමත් නිසා වියළි මිරිස් නිෂ්පාදනයට වඩාත් සුදුසුය. ඇන්ත්‍රැක්නෝස් හා සෙසු දිලීර රෝගවලට දක්වන මධ්‍යස්ථ ප්‍රතිරෝධතාව නිසා මහ කන්නයේ වගාවන් සඳහාද යෝග්‍ය වේ.

හෙක්ටයාරයකට ටොන් 03 ඉක්මවූ වියළි මිරිස් අස්වැන්නක් මෙන්ම අමු මිරිස් නිෂ්පාදනයේදී ටොන් 15 ඉක්මවූ අස්වැන්නක් මෙහි අස්වනු විභවයන් වේ. මිරිස් කරලේ පොත්ත එතරම් ඝනකම් නොවන නිසා ඉදුණු කරල් දින 04 කදී පමණ වියළා ගත හැකි වේ.

ගල්කිරියාගම වරණය

විශේෂයෙන්ම උතුරු මැද පළාත සඳහා යෝග්‍ය වන මේ ප්‍රභේදය දඹුල්ල ගල්කිරියාගම ප්‍රදේශයේ ගොවීන් පාරම්පරිකව වගා කළ විවෘත පරාගික වගා දර්ශයකින් තෝරාගත් වරණයක් ලෙස 2009දී නිර්දේශ කරන ලදී. සෙ.මී. 60-65 පමණ උසකින් යුත් සිරස් වර්ධන විලාශයක් පෙන්වයි. පත්‍ර තරමක් කුඩාය. කරල් සෙ.මී. 8-10 පමණ ගින් යුත් සිහින් දිගටි හැඩයක් ගනී. අමු හා වියළි මිරිස් සඳහා උචිත වන අතර හොඳ සැර භාවයකින් යුක්තය. හෙක්ටයාරයකට අමු මිරිස් ටොන් 12-15 මෙන්ම හෙක්ටයාරයකට ටොන් 3 පමණ වියළි මිරිස් අස්වැන්නක් ද ලැබිය හැකි ප්‍රභේදයකි.

කොළ කොඩවීමට හා දිලීර රෝග සඳහා ඉහළ ප්‍රතිරෝධීතාවයක් පෙන්වන ප්‍රභේදයකි.හොඳ සැරභාවයකින් යුක්ත වීමත් කරල්වල සිත් ගන්නා කොළ පැහැයක් අමු මිරිස් නිෂ්පාදනයේ දී ඉතා වැදගත් වේ. තවද වර්ණයේ වෙනසක් නොවී වියළි මිරිස් ලෙස මාස 05 ක පමණ කාලයක් ගබඩා කර තබා ගත හැකි වීම මෙම ප්‍රභේදයේ ඇති විශේෂ ලක්ෂණයන් වේ.

එම්.අයි. වැරණියා 1

පහතරට තෙත් කලාපයේ ගම්පහ, කළුතර, කොළඹ, ගාල්ල වැනි ප්‍රදේශවල කුඩා කොරටුවල පාරම්පරිකව වගා කෙරෙන මිරිස් වගා දර්ශයක් ලෙස වැරණියා දැක්විය හැකිය. අමු මිරිස් ලෙස මෙන්ම තරමක් මේරූ කරල්වල අඩු සරුභාවය නිසා ව්‍යංජනයක් ලෙස ද ආහාරයට ගත හැකි එළවුළුවකි.

විවෘත පරාගික වගා දර්ශයන්ගෙන් තෝරා ගත් ගහණයක ලක්ෂණ වැඩි දියුණු කිරීමෙන MI වැරණියා 01 ප්‍රභේදය නිපදවා 2012දී කෘෂිකර්ම දෙපාර්තමේන්තුවේ නිර්දේශිත බෝග ලැයිස්තුවට ඇතුලත් කරන ලදී. ගෙවත්තේ වගා කිරීමට, නාගරික ගෘහයන්හි බඳුන් තුළ වගා කිරීමට හා කුඩා කොරටුවල වගාව සඳහා උචිත ප්‍රභේදයකි.

සෙන්ටි මීටර් 100 ක් පමණ උසට සිරස්ව වැඩෙන මෙම ප්‍රභේදයේ කරල් සෙන්ටි මීටර් 15-20 පමණ දිගින් යුක්ත වන අතර තරමක් රැළි සහිත සිනිඳු මතුපිටක් සහිතය. කරලේ කෙළවර දෙසට වක්‍රව මෙන්ම ස්රුජුව ද පිහිටයි. කහ පාටට හුරු ලා කොළ පැහැයකින් යුක්ත කරල් ඉදෙන විට තැඹිලි පාටට හුරු රත් පැහැයක් ගනී.

කරලක බීජ 60-70 පමණ පවතින අතර පොත්ත මාංශල ගතියකින් යුක්ත වේ. මෙම ප්‍රභේදය හොදින් නඩත්තු කිරීමෙන් වසරකට වැඩි කාලයක් ක්ෂේත්‍රයේ පවත්වාගත හැකි වේ.

හෙක්ටයාරයකට ටොන් 20-25 පමණ අස්වැන්නක් ලබා ගත හැකි මෙම ප්‍රභේදය කොළ කොඩවීමට හා වෛරස් රෝගවලට ප්‍රතිරෝධීතාවයක් දක්වයි. ඵලාවරණය මාංශල නිසා බීජ නිෂ්පාදනයේ දි ඉදුණු කරල් පලා බීජ නිස්සාරණය කර ගත යුතු වේ.

බීජ නිෂ්පාදන වගාවක දී කරල් ඉදෙන කාලයේ දී වියළි කාළගුණයක් තිබීම මඟින් දිලීර රෝග හානි ඇතිවිම බොහෝ දුරට මගහරවා ගත හැකිය.