මහා විද්‍යාඥ කාල් සේගාන් පොත් සහ කියවීමේ පරිසරය ගැන වැදගත් අදහස් කිහිපයක් මතු කොට තිබේ. ඒ අනුව මිනිසා පෘථිවිය මත පහල වී සියයට 99 ක කාලයක්ම ගත කොට ඇත්තේ කියවීමෙන් හෝ ලිවීමෙන් තොරව ය. කටින් කට යන පුවත් මගින් ඒ දේ සිදු විය. “දුරකථනය” නැමැති ළමයින්ගේ ක්‍රීඩාවේ සිදු වන ආකාරයට තොරතුරු කෙමෙන් කෙමෙන් විකෘති වි අහෝසි වී යෑම සිදු විය.
එහෙත් පොත් ඒ සියල්ල වෙනස් කළේය. අඩු මිළකට මිළ දී ගත හැකි පොත්. ඉහළ නිවැරදිතාවයකින් යුතුව අතීතය විමසා දැනගැනීමටත්, අපේ වර්ගයාගේ ඥානය විමසීමටත්, බලයට පත් අයගේ දැක්ම කවරාකාරදැයි දැනගැනීමටත් එමඟින් අවස්ථාවක් ලැබෙයි.
බොහෝ කාලයකට පෙර මියගියවුන් සම්බන්ධයෙන් අප අතර සංවාදයක් ඇති කර ගැනිමටත් පොත් නිසා අවස්ථාවක් ලැබෙයි. අපට ඕනෑම තැනකට යෑමේ අවසරය ද ඒ තුළ ම ඇත. යමක් අවබෝධ කර ගැනීමේලා අප මන්දගාමී වන විට පොත් ඉවසීමෙන් ඊට ඉඩ ලබා දෙයි. අප කැමති තරම් කාල වේලාවක් ගෙන ඒ දුෂ්කර කොටස් අවබෝධ කර ගැනීමට ඒ අනුව අපට අවස්ථාවක් ලැබේ. අපේ වැරදීම් ගැන පොත් කවදාවත් විවේචනය නොකරයි. ලෝකය අවබෝධ කරගැනීමටත්, යහපත් සමාජයක් කරා ප්‍රවේශ වීමටත් පොත් යතුරු මගක් වේ. ඔබ හැදී වැඩෙන පරිසරය කියවීමට අනුබල දෙන පරිසරයක් නම්, ඔබේ මව්පියන් ඇතුළු නිවැසියන් මෙන්ම ඥාතීන් කියවීමට යොමු වූවන් නම් ඔබ ද නිරායාසයෙන් ම කියැවීමට යොමු වනු ඇත. ලබන්නා වූ අධ්‍යාපනයේ ගුණාත්මක බව ප්‍රමාණවත් නොවන්නේ නම් සිතීමට අනුබල දෙනවා වෙනුවට ඔබව යොමු කරනනේ කට පාඩම් කිරීමට නම්, ඔබට මුලින්ම කියවීමට ලැබෙන්නේ නොදත් පරිසරයක තතු වශයෙන් නම් කියවීමේ පමණක් නොව ලිවීමේ හැකියාව ද කටුක බොරළු මාවතක් වනු ඇත.
