"මුවෙක් ඇඬුවයි සබරගමුවේ"
මේ පාදය ජන කවියකින් උපුටා ගත්තකි. ඒ ජන කවියෙහි තවත් ගම් තුනක් ගැන සඳහන් වේ: එනම් 'දුනුගමුව' 'කිතලගමුව' හා 'මීගමුව' යි.
"දුන්න දුනුගමු වේ
ඊතල කිතලගමු වේ
රාල මීගමු වේ
මුවෙක් ඇඬුවයි සබරගමුවේ"
ජන කවියා මේ කවිය කීවේ යමක් සපුරා ඉෂ්ට සිද්ධ වීමට නම් ඊට අදාළ සියල්ල එක ම තැනක තිබිය යුතු ය යන 'සමායෝජන' සිද්ධාන්තය පැහැදිලි කිරීම පිණිස ය. මෙහි මුවා අඬන්නේ 'සබරගමුවෙහි' ය. එහෙත් ඌ හෙළා ගැනීමට නම් කවුරුන් හෝ ඌට විද්ද යුතු ය. එහෙත් රාල ඉන්නේ සබරගමුවෙහි නොව මීගමුවෙහි ය! ඊට අවශ්‍ය දුන්න ඇත්තේ 'දුනුගමුවෙහි' ය! ඊතල ඇත්තේ 'කිතලගමුවෙහි' ය! ඉතින් කෙසේ නම් එය සැබෑ වේ ද?
මෙහි සඳහන් වන ස්ථාන අතුරින් එකක් 'ගමක්' නොව 'පළාතක්' ය. එනම් 'සබරගමුව' නමැති පළාත ය. 'ගම්' නමැති ඒකක පිහිටා ඇත්තේ ඊට වඩා විශාල පරිපාලන ඒකක ඇතුළත ය. එබැවින් ගම් ගැන සොයා බලන විට මේ පරිපාලන ඒකක ගැන ද මුලින් ම සොයා බැලිය යුතු වේ.
වර්තමාන ලංකාව මූලික වශයෙන් පරිපාලන ඒකක ගණනාවකට වෙන් කොට ඇත. ඉන් සමහරක් මෙසේ ය:
1 පළාත
2 දිස්ත්‍රික්කය
3 කෝරළය
4 පත්තුව
5 වසම / තුලාන
6 ගම
වර්තමාන ලංකාව පළාත් (provinces) නවයකින් යුක්ත ය. ඉන් හතක් නම් කොට ඇත්තේ දිශා අනුව ය. දෙකක් සඳහා විශේෂ නාම ඇත. දිශා අනුව හැඳින්වෙන පළාත්:
1 උතුරු පළාත
2 උතුරු මැද පළාත
3 දකුණු පළාත
4 නැගෙනහිර පළාත
5 බස්නාහිර පළාත
6 මධ්‍යම පළාත
7 වයඹ පළාත
විශේෂ නාමවලින් හැඳින්වෙන පළාත්:
8 ඌව පළාත
9 සබරගමුව පළාත
'සබරගමුව' ලංකාවේ පළාත් නවයෙන් ළා බාල ම පළාත ද වේ. එය උපන්නේ 1889 වැන්නෙහි ජනවාරි පළමුවෙනි දා ය. ඊට දශක හයකට පමණ උඩ දී ලංකාව බෙදී තිබුණේ පළාත් පහකට පමණකි:
1 උතුර පළාත
2 දකුණු පළාත
3 නැගෙනහිර පළාත
4 බස්නාහිර පළාත
5 මධ්‍යම පළාත
'ඌව' යන පදය 'හූව' යන පදයට නෑකම් කියන්නකි. 'හූව' යනු 'හූ' යනුවෙන් නැඟෙන හඬ යි. "හූ කියනවා" යනු එසේ හඬ නැංවීම යි. අවුරුද්දේ එක්තරා කාලයක දී එවැනි හඬක් මේ පළාතෙහි නැඟී පැතිර යන නිසා මේ පළාතට 'හූව' යන නම වැටිනැයි මතයකි.
'සබරගමුව' යන පදයේ සුල මුල ගැන මත කීපයක් ම ඇත. මේ නම සැදී ඇත්තේ පද දෙකක් සමාස වීමෙනි. පළමුවෙනි පදය 'සපර' 'සබර' හෝ 'හබර' ය. දෙවෙනි පදය 'ගමුව' හෝ 'ගොමුව' ය.
'සබර' යන පදයේ අර්ථ පහක් පමණ ඇත.
පළමුවැන්න, වනගත ජනයා හෙවත් වැදි ජනයා යන අර්ථය යි. 'සබරකඩ' හෝ 'හබරකඩ' යනු වැද්දන් විසූ පෙදෙසකැසි සැලකේ.
දෙවැන්න, එක්තරා මත්ස්‍යයන් විශේෂයක් හඳුන්වයි. 'පෙටි' යනුවෙන් හැඳින්වෙන්නේ ද මේ මසුන් ම බව 'රුවන්මල් නිඝණ්ඩුව' කියයි. (148)
තුන්වැන්න, එක්තරා ගස් වර්ගයක් හඳුන්වයි. 'හබරල' යනුවෙන් හැදින්වෙන්නේ ද මේ ගස් වර්ගය ම බව 'රුවන්මල් නිඝණ්ඩුව' කියයි. (640)
හතරවැන්න, 'සමූහය' යන අර්ථය යි. ඒ බව 'රුවන්මල් නිඝණ්ඩුව' සනාථ කරයි. (254 පද්‍යය)
පස්වැන්න, ඉංගිරිසියෙන් 'sapphire' (සැෆය) යන නමින් හැඳින්වෙන මැණික් වර්ගය යි. මේ ඉංගිරිසි පදයට නෑකම් කියන පද සමූහයක් ග්‍රීක්, ලතින්, හීබෲ, ප්‍රංශ හා පර්සියානු ආදී භාෂාවල ද එයි:
ලතින් : sapphirus
හීබෲ : sapar
ප්‍රංස : saphir
පර්සියානු : saffir
'සබරගොමුව' යන පදය සුඛෝච්චාරණය පිණිස 'සබරගමුව' යනුවෙන් සකස් වූ බව පෙනේ.
ගමට නමක් (16)
සිරි ලක්දිව විහිදේ දස අතේයා
දිස්තිරික්ක පස් විස්සක් ඇතේයා
වර්තමාන ලංකාවේ පළාත් නවය 'දිස්ත්‍රික්ක' 25 කට වෙන් කොට ඇත. 'දිස්ත්‍රික්ක' යන පදය ආවේ ඉංගිරිසි පාලන සමයෙහි දී 'district ' යන පදය ඇසුරිනි. ලංකාවේ දිස්ත්‍රික්ක 25 කි:
1 උතුරු පළාත :යාපනේ දිස්ත්‍රික්කය
කිලිනොච්චි දිස්ත්‍රික්කය
මුල්ලතිවු දිස්ත්‍රික්කය
වවුනියා දිස්ත්‍රික්කය
මන්නාරම් දිස්ත්‍රික්කය
2 උතුරු මැද පළාත :අනුරාධපුර දිස්ත්‍රික්කය
පොලොන්නරුව දිස්ත්‍රික්කය
3 දකුණු පළාත :ගාලු දිස්ත්‍රික්කය
මාතර දිස්ත්‍රික්කය
හම්බන්තොට දිස්ත්‍රික්කය
4 නැගෙනහිර පළාත : තිරිකුණාමල දිස්ත්‍රික්කය
මඩකලපු දිස්ත්‍රික්කය
අම්පාර දිස්ත්‍රික්කය
5 බස්නාහිර පළාත කොළඹ දිස්ත්‍රික්කය
ගම්පහ දිස්ත්‍රික්කය
කළුතර දිස්ත්‍රික්කය
6 මධ්‍යම පළාත : මහනුවර දිස්ත්‍රික්කය
නුවර එළිය දිස්ත්‍රික්කය
මාතලේ දිස්ත්‍රික්කය
7 වයඹ පළාත : කුරුණෑගල දිස්ත්‍රික්කය
පුත්තලම් දිස්ත්‍රික්කය
8 ඌව පළාත : බදුල්ල දිස්ත්‍රික්කය
මොනරාගල දිසත්රික්කය
9 සබරගමුව පළාත: රත්නපුර දිස්ත්රක්කය
කෑගලු දිස්ත්‍රික්කය
