
නවකතා සහ කෙටිකතා විශාල සංඛ්යාවක් ලියා පළකොට ඇති රුසියානු - සෝවියට් ලේඛක කොනස්තන්තයින් පවුස්තොව්ස්කි විසින් 1955 වසරේ රුසියානු බසින් රචිත “සොලෝටිකා රෝසා” නම් කෘතිය The Golden Rose : literature in the making නමින් ඉන් වසර කිහිපයකට පසුව සුසානා රොසෙන්බර්ග් නම් ස්වීඩිශ් ලේඛිකාව විසින් ඉංග්රීසියට පරිවර්තනය කරන ලදී. රන් රෝස යනු එහි සිංහල පරිවර්තනයයි.
1892 මැයි 31දා උපත ලැබූ පවුස්තොව්ස්කි යුක්රේන වැසියෙකි. පැටිවියේ ගම්බද මෙන්ම කීයෙව් අගනුවර ද එකසේ කල් ගෙවූ ඔහු 1912 දී ගණිතය සහ භෞතික විද්යාව හැදෑරීම සඳහා කියෙව් විශ්වවිද්යලයයට ඇතුළත් විය. ඔහු 1914 දී ඒ පාඨමාලාව අත්හැර දර්ශනය හැදෑරීමට මොස්කව් සරසවියට ඇතුළත් විය. පළමු වැනි ලෝක මහා යුද්ධය නිසා ඔහුගේ අධ්යාපන කටයුතු අඩාළ වූ අතර යුද සේවයට බැඳුණු ඔහු වෛද්ය අංශයේ පණිවුඩකරුවකු ලෙස පෙරමුණේ සේවය කළේය.
යුද්ධය අවසන් වූ පසුව දීර්ඝ සංචාරවල නිරත වූ ඔහු මුදල් අවශ්යතා නිසා විවිධ රැකියාවල නිරත වූයේය. 1917 වසරේ ඇරඹි ඔක්තෝබර් විප්ලව සමයේ පුවත්පත් කලාවේදියකු ලෙස රුසියාවේ සහ පසුව රුසියාවට ඈඳුණු රාජ්යවල ඇවිද ගියඔහු 1923 වසරේ ආපසු මොස්කව් වෙත පැමිණ පූර්ණකාලීනව ලේඛන වෘත්තියේ නිරත විය.
සරසවි අධ්යාපනය ලබන දවස්වල ලිවීම ඇරඹු පවුස්තොවුස්කිගේ කෙටිකතා 1911 වසරේ සිටම පුවත්පත්වල පළවී තිබේ.
පවුස්තොවුස්කිගේ නිර්මාණ බොහොමයකට පදනම වැටුණේ උක්ත සංචාරවලදී බව ඔහු මේ කෘතියේ සඳහන් කරයි. ඒ අත්දැකීම් ඇසුරින් ‘මුහුද මැද දී ලියු කටු සටහන්’මුද්රණයෙන් එළි දුටු ඔහුගේ මුල්ම කෘතියයි. ඉන්පසු‘මිනසෝටා’ (1927) සහ ‘දිලෙන වලා’ (1929)යන කෘති එළිදැක්වු ඔහු කෙරේ විචාරක අවධානය යොමු වූයේ‘කරාබුගාස්’නම් නවකතාව නිකුත් වීමත් සමඟය. මෙයට පදනම් වූයේ එකල සෝවියට්දේශයට අයත්ව තිබූ කැස්පියන් මුහුදේ කරාබුගාස් කළපුවේ ග්ලෝබර් ලුණු ලේවායයි. තමා කිසිදින දැක නොතිබුණු කරාබුගාස් කළපුව පසුබිම්වන නවකතාවක් සඳහා නිර්මාණාවේශය පවුස්තොවුස්කිට ලැබුණේ කෙසේ ද යන්න මේ පොතේ මැනැවින් විස්තර කෙරෙයි.
කෙනෙක් රන්කම් කරනා තැනක බිම පිසදා වැලි එක්කොට එහි ඇති රන්සුණු පෙරා ගනී. දිගු කලක් තිස්සේ ඔහු මෙය කරන්නේ තමා ඇලුම් කරන දැරියකට තෑගි දීමට රන් මලක් නිර්මාණය කරවා ගන්නට ය. මන්දයත් තමාට කවුරුන් හෝ රන් රෝස මලක් දුන්නොත් සිය ජීවිතය වාසනාවන්ත එකක් වනු ඇත’යි ඇය වරෙක ඔහු සමඟ කියනා හෙයිනි. දිගු කලකට පසු ඔහුගේ උත්සාහය සාර්ථක වෙයි. අසීරුවෙන් රැස්කර ගත් රන්සුණුවලින් නිමවන ලද මලක් රන්කරුවා ඔහු අතට පත්කරයි. එහෙත් ඒ වනවිට එම මලින් පුදන්නට ඔහු සිත තුළ සිටි ඇය නැවත හමුනොවන සේ දුර ඈත පෙදෙසකට යන්නට ගොසින්ය.
නිර්මාණයක් ද එබඳු රන් මලකි’යැයි පවුස්තොවුස්කි අපට පෙන්වා දෙයි. නිර්මාණයක් යනු ඉතා අසීරු කාරියකි. අමාරුවෙන් නිමවා ගත්තත් සමහරවිට ඉලක්කගත පුද්ගලයාට එය දී ගන්නට නොහැකි වන්නට ද ඉඩ තිබේ.
‘ගෙවෙන සැම නිමේෂයක්, නොසිතා බිණූ වදනක්, හෙළුෑ බැල්මක්, නොදැනෙන සේ ගැහෙන මිනිස් හද ගැස්මක්, පොප්ලර් ගසකින් පතිත මටුලු රේණුවක්, විලෙක දිලෙන තරු කිරණ කණිකාවක්, මේ සියල්ල ම රන්සුණු ය. ලේඛකයන් වන අපි චිරාත් කාලයක් යටි සිතෙන් මෙවැනි අනන්ත අප්රමාණ රන්සුණු අවුළමු. අවුළා දිනෙක ඒවා ගෙන එකට තළා අපගේම රන් රෝස මලක් නිමවන තෙක් තැන්පත්කොට තබාගෙන සිටිමු. ඒ රන් රෝස මල කතාන්තරයක්, නවකතාවක් නැතහොත් කවක් විය හැකිය.
සාහිත ශ්රෝතස උපදින්නේ අගය නොමිනිය හැකි මේ රන්සුණුවලිනි.’
‘තමන් නිරත කාර්යය ඉතා උතුම්ම එකක් ය යන අදහස ලේඛකයා කිසිවිටෙකත් අමතක නොකළ යුතුය. සාහිත්යමය අත්දැකීම් වැඩි වර්ධනය කිරීම හා සියලු දෑදෙස යථාර්ථවාදීව බැලීම වැදගත් වුවද අර උතුම් අරමුණ හා සසඳන විට ඒවා දෙවැනි තැනට වැටේ. එහෙත් ඒ නිසාම ලේඛකයා බොරු වීරයකු වීම වැරදි ය. තමා අන් හැමටම ඉහළය යන බොරු මානය ද ඔහු දුරු කළ යුතුය. සමාජ ව්යුහය තුළ තමාගේ කාර්යය පිළිබඳ අතිශයෝක්තියෙන් ගත් අදහසක් හිස දරා ගැනීම සුදුසුනොවේ. සාහිත්යයෙහි පෘථුලාර්ථය ගැන හොඳ දැනුමක් තිබූ ඒ සඳහා සිය ජිවිතයම කැප කළ මිඛායෙල් ප්රිශ්වින් මේ කරුණ ගැන කීවේ මෙසේය: “ නියම ලේඛකයා කැමැති වන්නේ තමා සිය සහෝදර ජනීජනයාගෙන් වෙනස් අයකු ලෙස සිතීමට නොව, ඔවුන්ගේම ලෙයින් මසින් සැදුණු අයකු සේ සිතිමටය.”’
‘නිර්මාණාත්මක ක්රියාවලිය උල්පතකට සමකිරීම සුදුසුය. හිරු කිරණ හිම උණු කරයි. වාතය ද පොළොව ද ගස්වැල් ද උණුසුම් කරයි; හඬවයි.මේ සියල්ල වසන්තයේ ලකුණුය. මේඅයුරින්ම නිර්මාණකාරී ක්රියාවලිය ආරම්භ වූවාට පසුව එයට අලුත් සිතුවිලි, අලුත් චිත්ත රූප, අලුත් සම්බන්ධතා, අලුත් වදන් එක්වීම සිදුවේ. නිර්මාණකරණයේ යෙදෙන ලේඛකයා පවා මෙවන් විටෙක විස්මයෙන් මුසපත්වීම ස්වාභාවිකය.
යමෙකුට ලේඛකයකු වියහැක්කේ ඔහුට යම් අලුත්, වැදගත් සිත් ගන්නාසුලු දෙයක් කියන්නට ඇත්නම් පමණි. ඔහුට අනෙක් අයගේ ග්රහණයෙන් ගිලිහෙන දෙයෙහි, ඔවුන් නොදුටු පැත්තක් දැකිය හැකි අන්දමේ තියුණු ගුණයක් තිබිය යුතුය.’
‘රන් රෝස’ආරියවංශ රණවිරයන්ගේ කෘතියකි.