* බල්ලන්ට පූසන්ට වෙදකම් කරනවා විතරක් නොවෙයි ර‍ෙට් ආර්ථිකයටත් දායක වෙනවා
* පශු වෛද්‍යවරුන්ගේ වෘත්තීය අත්දැකීම්
එකැස් අඳ ගල්ගමුවේ දළ පූට්ටුවා සාහසික ලෙස මරා දැමූ පුවත රටම කම්පාවට පත් කළ ඛේදනීය සිද්ධියක් වූයේ 2017 වසරේ අග භාගයේදීය. අන්ධ ඇතා මරණයට පත්කොට ඇත්දළ රැගෙන ගිය ආකාරය ඇසූ අය අතරින් කඳුළු නොවැටුණු දෙනෙතක් සොයා ගැනීම අසීරු ය. මෙම ආන්දෝලනාත්මක සිද්ධියේ දී ඇතා මැරූ බවට සැක කළ අය, ඇත්ත වශයෙන් ම ඇතා මරා දමා දළ ගත්තා ද නැතහොත් මරණයට පත්වූ ඇතකුගේ දළ ගත්තා ද යන්න අධිකරණය ඉදිරියේ නීත්‍යනුකූලව විසඳා ගත යුතු විය. නීතිය ඉදිරියේ මෙම ගැටලුවට විසඳුම් ලබා දෙනු ලැබුවේ රජයේ පශු වෛද්‍යවරුන් විසිනි. ඇතාගේ සිරුරේ කොටස් සහ ඇත් දළ සම්බන්ධයෙන් පශ්චාත් මරණ පරීක්ෂණ පැවැත්වූ පශු වෛද්‍යවරු ගල්ගමුවේ ඇතා වෙඩි තබා මරණයට පත් කර දළ ලබා ගත් බවට සහතික කළහ.
මේ ආකාරයට සතුන් සම්බන්ධයෙන් අධිකරණය ඉදිරියේ විසඳා ගත යුතු ගැටලු පැන නැඟුණේ වරක් දෙවරක් නොවේ. පොලිස් නිලධාරින් සොයා ගත් ගජමුතු පරීක්ෂා කර වාර්තා ලබා දීම, සුදු කැස්බෑ - තාරකා ඉබ්බන් සම්බන්ධයෙන් උද්ගත වූ ගැටලුවලට විසඳුම් දීම, සත්ව ශරීර කොටස් සහ අස්ථි කොටස් පරීක්ෂා කිරීම වැනි අවස්ථාවලදී නෛතික කටයුතු සඳහා පශු වෛද්‍යවරුන්ගේ සේවය ලබා ගත් අවස්ථා නිදසුන් ලෙස සඳහන් කළ හැකිය. වරක් රයිනෝ අඟක් ළඟ තබාගෙන සිටි ශ්‍රී ලාංකිකයකු අත්අඩංගුවට පත් වූ මොහොතේ රයිනෝ අ‍ඟේ කාලය නිර්ණය කිරීමටත් රයිනෝසරස්ගේ වයස අනුමාන කිරීමටත් පැවරුණේ රජයේ පශු වෛද්‍යවරුන්ට ය. එහෙත් බොහෝ දෙනකුගේ අදහස වී තිබෙන්නේ පශු වෛද්‍යවරුන් යනු බල්ලන්, පූසන්, ගවයන්, කුකුළන් වැනි සතුන්ට වෙදකම් කරන පිරිසක් බව ය. ඔවුන් රටේ ආර්ථික වර්ධනයට මැදිහත් වන ජාතික මට්ටමෙන් සුවිශාල කාර්යභාරයක් ඉටු කරන පිරිසක් බව බොහෝ දෙනෙක් නොදනිති. රටේ දේශීය කිරි, බිත්තර සහ මත්ස්‍ය නිෂ්පාදනය ඉහළ නැංවීම සඳහා දායක වීම, ආහාර පනත යටතේ මස් සහ මස් ආශ්‍රිත නිෂ්පාදන සෞඛ්‍යානුකූලව නිෂ්පාදනය කිරීම පිළිබඳව අධීක්ෂණය කිරීම සහ උපදෙස් දීම, වන සතුන් ආරක්ෂා කිරීම, සතුන්ගෙන් මිනිසුන්ට වැලඳෙන ලෙඩ රෝග මර්දනය කිරීම ඇතුළු කාර්යයන් රැසකට උර දී සිටින්නේ රජයේ පශු වෛද්‍යවරුන් ය.
කැලෑ සතුන් පුනරුත්ථාපනය
“මිනිසුන්ට වැලඳෙන ලෙඩරෝගවලින් සියයට 60ක් වැල‍ඳෙන්නේ සතුන්ගෙන්. සතුන්ගෙන් හැදෙන රෝගවලින් සියයට 70ක් හැදෙන්නේ වන සතුන්ගෙන්. ඒ නිසා වන ජීවින්ගේ ලෙඩරෝග ගැන සොයා බලා ඊට පිළියම් යෙදීම රටකට අත්‍යවශ්‍ය දෙයක්. වන සතුන්ගේ ලෙඩරෝග මිනිසුන්ට වැලඳීම පාලනය කර ගැනීමට හැකි වී තිබෙන්නේ පශු වෛද්‍යවරුන් නිසා. ඒ විතරක් නොවෙයි. අලින්, වඳුරන්, දිවියන් වැනි සතුන්ගෙන් ගම්මානවල ජනතාවට විවිධ තර්ජන තිබෙනවා. මිනිසුන් සමඟ ගැටුම් තිබෙනවා. ඒවා පාලනය කිරීමටත් විසඳුම් ලබා දීමටත් අපි මැදිහත් වෙනවා. ඒ වගේම කැලයේ අවතැන් වී සිටින සතුන් නිසි ක්‍රියාකාරිත්වයට පත් කරලා පුනරුත්ථාපනය කරලා වනයට මුදා හැරීම හෙවත් ප්‍රතිෂ්ඨාපනය කිරීමත් අපේ රාජකාරියේ කොටසක්. වනයේ සිටින සමහර සතුන්, විශේෂයෙන් අලින් සිටින තැන සොයා ගැනීමේ අරමුණින් විද්‍යුත් කරපටි පැලන්ඳවීමත් අපේ කාර්යයක්. මේ ආකාරයට වන ජීවීන් සමඟ කටයුතු කරමින් සමාජීය සහ ආර්ථික වශයෙන් රටට බලපෑමක් ඇති කරනවා. අපේ කාර්යභාරය ඉතා පුළුල් පරාශයක් දක්වා විහිදී තිබෙනවා.” යනුවෙන් පශු වෛද්‍ය ජී.ඒ.ටි. තාරක ප්‍රසාද් සඳහන් කළේය.
වන සතුන් සමඟ කටයුතු කරන පශු වෛද්‍යවරුන්ට මුහුණදීමට සිදු වන ජීවිත අවදානම සුළු කොට තැකිය නොහැකිය. ඇතැම්විට වළක වැටුණු අලියකු ගොඩ ගැනීමට ගිය විට මර බියෙන් සිටින අලියා, ගොඩ ගත් අය පසුපස හඹා එන්නේ බේරා ගැනීමේ මෙහෙයුමට කෘතවේදිත්වය නොදැක්වීමට තරම් අකාරුණික වෙමිනි. වන සතුන්ගේ ස්වාභාවය එසේ ය. එවැනි සතුන් සමඟ කටයුතු කරන පශු වෛද්‍යවරුන් මුහුණ දුන් ජීවිත අවදානම් ද බොහෝ ය.
අලි ඇල්ලීම
“ඒ වගේ සිද්ධි නම් ඕනෑ තරම් තියෙනවා. මම මේ ක්ෂේත්‍රයට ආපු මුල් කාලේ මරණ භය දැනුණු අවස්ථාවක් මම කියන්නම්. එදා 2011 මාර්තු 12 වැනිදා. හඳපානාගල පැත්තේ තියෙන තෙලුල්ල ගමට අලි තර්ජන තියෙනවා කියලා අපි අලියෙක් අල්ලන්න ගියා. ගමේ මිනිස්සු මේ අලියා හැඳින්වූවේ නියපොත්තා කියලා. ඌ මිනී මරපු අලියෙක්. මේ අලියා ඉන්න ඉසව්ව හොයාගෙන අක්කර 50 - 60ක විතර කැලෑවකට අපි ඇතුළු වුණේ. එහි මැද වතුර වළක් තිබුණා. එතනට ගියොත් අලියාව අල්ලාගන්න පුළුවන් කියලා අපි නිර්වින්දන තුවක්කු සූදානම් කර ගෙන හිටියා. අපි බලාගෙන ඉන්න විට අලියා වතුර වළට ආවා. ඒත් අපි ක්‍රියාත්මක වෙන්න ඉස්සෙල්ලා කැලේ හැංගිලා හිටපු කෙනෙක් අලි වෙඩිල්ලක් පත්තු කළා. අලියා භය වෙලා කැලේ ඇතුළට ගියා. එදා අපි එක්ක හිටපු අනුර, සමරනායක එහෙම කිව්වා කෙටි පාරකින් ගියොත් අලියා අල්ලන්න පුළුවන් කියලා. අපි හැමෝම අලියා දුවගෙන යන පාරට කෙටි පාරකින් ගිහින් රැකගෙන හිටියා. අපි හිටියේ අලි මංතලේ. එතන පොඩි කළුගල් කන්දක් තිබුණා. අපේ කණ්ඩායමේ නායක පශු වෛද්‍ය විජිත පෙරේරා මට කිව්වා ඒ පොඩි කන්ද මුදුනට නඟින්න කියලා. මම කොහොමහරි උඩට නැඟ ගත්තා. අනිත් කට්ටිය කන්දට මුවා වෙලා විනාඩි 3ක් ගියේ නැහැ අලියා අපේ ඉස්සරහට ආවා. අපි සහ අලියා අතර පරතරය අඩි 15කට වඩා තිබුණේ නැහැ. අලියා හොඬවැල ඉස්සුවා නම් අපිව ඇදලා ගන්න තිබුණා. මම හිටපු කන්දත් වැඩිය උස නැති පොඩි කන්දක්නේ. මම මුණින්තලා වෙලා කළුගල වගේම හිටියා. ඒ වෙලාවෙ ඇ‍ඟේ ලේ වතුර වෙලා තිබුණේ. කොහොමහරි අපි අලියාව නිර්වින්දනය කරන්න වෙඩිල්ලක් තිබ්බා. ඊට පස්සේ වෙනත් ප්‍රදේශයකට අලියාව රැගෙන ගියා.” යනුවෙන් මරණය පෙනි පෙනි සිය රාජකාරිය ඉටු කළ ආකාරය විස්තර කළේ පශු වෛද්‍ය ප්‍රමුදිත දේවසුරේන්ද්‍ර ය.
පශු වෛද්‍ය ප්‍රමුදිත දේවසුරේන්ද්‍ර, පශු වෛද්‍ය තාරක ප්‍රසාද් හා පශු වෛද්‍ය විජිත පෙරේරා වැනි වන සතුන් සමඟ කටයුතු කරන පශු වෛද්‍යවරුන් අයත් වන්නේ වන ජීවී අමාත්‍යාංශයට. එහෙත් දෙහිවල සත්වෝද්‍යානය, හම්බන්තොට සෆාරි උද්‍යානය, පින්නවල අලි අනාථාගාරය හා පින්නවල වාගොල්ලේ පිහිටි සතුන්වත්ත අයත් වන්නේ ජාතික සත්වෝද්‍යාන දෙපාර්තමේන්තුවට ය. මහජනතාවට සතුන්ගෙන් වැලඳෙන රෝග පාලනය කිරීමට, විශේෂයෙන් ජලභීතිකා රෝගය මර්දනය කිරීම සඳහා සේවය කරන පශු වෛද්‍යවරුන් අයත් වන්නේ සෞඛ්‍ය දෙපාර්තමේන්තුවට ය.
සත්ව නිෂ්පාදන සහතික කිරීම
ඕනෑම සත්ව නිෂ්පාදනයක් (මස්, මාළු, කිරි, බිත්තර) ආනයනය සහ අපනයනයේ දී ඒවායේ සෞඛ්‍යාරක්ෂිත තත්ත්වය පිළිබඳ සඳහන් කරමින් සහතික පත්‍ර ලබා දෙන්නේ සත්ව නිරෝධායන ඒකකයේ පශු වෛද්‍යවරුන් විසිනි. සත්ව නිරෝධායන ඒකකයේ සහතිකය නොමැතිව කිසිම සතකු මෙරටට ගොඩ බැස්සවීම හෝ මෙරටින් සත්වයකු රැගෙන යෑම නීතියෙන් තහනම් කර තිබේ.
“රටේ කිරි, බිත්තර හා මත්ස්‍ය නිෂ්පාදන වැඩි කිරිම සඳහා රජයේ පශු වෛද්‍යවරුන් විවිධ ව්‍යාපෘති ආරම්භ කර තිබෙනවා. හරක් මිල දී ගැනීමට වගේම කුකුළන්, ඌරන් එළුවන් මිල දී ගැනීමට රජයෙන් ආධාර මුදල් දෙනවා. ඊට පසුව සතුන් ඇති කිරීමට උපදෙස් දෙනවා. අධීක්ෂණය කරනවා. තෘණ සංවර්ධන ව්‍යාපෘති ආරම්භ කර තිබෙනවා. ජනතාව ඇති කරන සතුන්ගේ ලෙඩරෝගවලට ප්‍රතිකාර කිරීමට රජයේ පශු වෛද්‍ය කාර්යාල පිහිටුවා තිබෙනවා. ඊට අමතරව ගොවියන් ගෙනෙන කිරි, බිත්තර, මස් වර්ග පරීක්ෂා කිරීම සඳහා සෑම දිස්ත්‍රික්කයක ම රසායනාගරයක් ස්ථාපනය කර තිබෙනවා. ගොඩාක් දෙනාට පශු වෛද්‍යවරුන්ගෙන් රටට සිදුවන සේවය ගැන අවබෝධයක් නැහැ. ගොඩාක් දෙනා හිතන්නේ පශු වෛද්‍යවරුන් කියන්නේ බල්ලන් පූසන්ට බේත් කරන පිරිසක් කියලා.” යනුවෙන් කෘෂිකර්ම පශු සම්පත් ග්‍රාමීය ආර්ථික කටයුතු වාරිමාර්ග..... අමාත්‍යාංශයේ පශු වෛද්‍ය නිලදාරි චමරි කන්නන්ගර සඳහන් කළාය.
රටේ ආරක්ෂාව සම්බන්ධයෙන් ද පශු වෛද්‍ය නිලධාරින්ගේ දායකත්වය වක්‍ර ආකාරයෙන් ලැබෙන බව ද සඳහන් කරන්නේ පොලිස්, යුධ, ගුවන් හමුදා සහ නාවික හමුදාවල ආරක්ෂාව වෙනුවෙන් කැප වී සිටින සුනඛයන්ගේ සේවය සිහිපත් කරමිනි. රටේ මත්ද්‍රව්‍ය ඇල්ලීමටත් පුපුරන ද්‍රව්‍ය ඇල්ලීමටත් සොරුන් ඇල්ලීමටත් හපන්කම් පාන මෙම සුනඛයන්, විටෙක මිනිසුන් අබිබවා යන අවස්ථා ද අප දුටුවේ පසුගිය යුද සමයේදීය.
සුනඛයා නිසා කොටුවූ වෑන්රිය
වරක් මැදවච්චියේ මුරපොළක වෑන් රථයක් පරීක්ෂා කළ ආරක්ෂක නිලධාරින් එය මුරපොළෙන් පිටත් කර හැරීමට තීරණය කළ ද ආරක්ෂාවේ සේවාවේ නියුතු සුනඛයා එය පිටත් කර හැරීමට සූදානම් වූයේ නැත. ආරක්ෂක නිලධාරින් කීප වරක් පරීක්ෂා කළ ද ඔවුන්ට කිසිවක් හමු වූයේ ද නැත. සුනඛයාගේ සංඥාව නොලැබෙන තැන ආරක්ෂක නිලධාරින් විසින් ගරාජ් බාස් කෙනකු ගෙන්වා වෑන් රථය පරීක්ෂා කිරීමේදී වෑන් රථයේ වහලයට ඇතුළු පැත්තෙන් තහඩුවක් ගසා ඇති ආකාරය දිස් විය. එය ගලවා බැලීමේදී දක්නට ලැබුණේ පුපුරණ ද්‍රව්‍ය තොගයකි. එදා එම පුපුරන ද්‍රව්‍ය සොයා ගැනීමට ඉවහල් වූයේ සුනඛයාගේ තීක්ෂණ ඉවය. රටදැය වෙනුවෙන් උදාර සේවයක් කරන මෙම සුනඛයන් සහ පොලිස් සේවයට අයත් අශ්වයන් හැදී වැඩෙන්නේ පශු වෛද්‍යවරුන්ගේ සෙවණේ බව අප අමතක නොකළ යුතුය.
“අපේ ර‍ෙට් අයට පශු වෛද්‍යවරුන්ගේ කාර්යභාරය ගැන පුළුල් අවබෝධයක් නැති වුණාට පශු වෛද්‍ය සේවය අපේ රටට අලුත් දෙයක් නොවෙයි. ඉංග්‍රීසින්ට යටත් වෙලා තිබුණු කාලේ ඉංග්‍රීසි ජාතික පශු වෛද්‍යවරුන් මෙහි සේවය කළා. පශු වෛද්‍ය උපාධිය ලබා ගත් පළමු ශ්‍රී ලාංකිකයා විල්මට් ආතර් ද සිල්වා. ඒ 1895 දී. ඔහු ඇතුළු ශ්‍රී ලාංකිකයන් පශු වෛද්‍ය උපාධිය ලබා ගත්තේ ඉන්දියාව, එංගලන්තය, පකිස්තානය වැනි රටවල්වලින්. එක්දහස් නවසිය ගණන්වල කොළඹ මහ නගර සභාව යටතේ රජයේ පශු වෛද්‍ය දෙපාර්තමේන්තුව ස්ථාපනය කළා. 1906 වසරේ විල්මට් ආතර් ද සිල්වා එම දෙපාර්තමේන්තුවේ වැඩ කළා. 1940 දශකයේ “සිලෝන් වෙටිනරි එසෝසියේෂන්” නමින් පශු වෛද්‍යවරුන්ගේ සංගමයක් පිහිටුවා තිබුණා. එහි සභාපති වුණේ ඉංග්‍රීසි ජාතිකයකු වූ පශු වෛද්‍ය ලිට්ල්. ලේකම් වුණේ පශු වෛද්‍ය හෙක්ටර් සී. පෙරේරා. බිතෝ බබාපුල්ලේ භාණ්ඩාගාරික ලෙස පත්වුණා. ඒ සංගමයෙන් තමයි අපේ රටට පශු වෛද්‍යවරුන් අවශ්‍ය බව දන්වලා උපාධිය ආරම්භ කිරීමට පුරෝගාමි වුණේ. ඊට පස්සේ කොළඹ වෛද්‍ය විද්‍යාලයට ම සම්බන්ධ කරලා පශු වෛද්‍ය උපාධිය සඳහා අධ්‍යයන කටයුතු පටන් ගත්තා. ශ්‍රී ලංකාවේ පශු වෛද්‍යවරුන්ගේ ඉතිහාසය පිළිබඳ විස්තර කළේ පේරාදෙණිය පශු වෛද්‍ය පීඨයේ මහාචාර්ය ඉන්දිරා සිල්වා ය.
දිගු ඉතිහාසයකට උරුමකම් කියන ශ්‍රී ලාංකේය පශු වෛද්‍යවරුන්ගේ කාර්යභාරය පිළිබඳ ජනතාවට දැනුම්වත් කිරීම සඳහා ශ්‍රී ලංකා පශු වෛද්‍ය නිලධාරින්ගේ සංගමය විසින් Vet - Expo නමින් ප්‍රදර්ශනයක් සංවිධානය කර තිබේ. කොළඹ බණ්ඩාරනායක අනුමරණ ජාත්‍යන්තර සම්මන්ත්‍රණ ශාලාවේදී පසුගියදා ඇරැඹුණු මේ ප්‍රදර්ශනය අද (07දා) පැවැත්වේ. උදෑසන 10ට ඇරඹෙන Vet - Expo ප්‍රදර්ශනය, පශු වෛද්‍යවරුන් සේවයේ නිරත අමාත්‍යාංශ, දෙපාර්තමේන්තු සහ පුද්ගලික ආයතන ද පේරාදෙණිය විශ්ව විද්‍යාලයේ පශු වෛද්‍ය පීඨය ද එක්ව සංවිධානය කරනු ලබන අතර කුටි 100කින් පමණ සමන්විතය.
හර්ෂා සුගතදාස
