වට්ටක්කා කියන්නේ පෝෂ්‍යදායී එළවළුවක් මේවා මහා පරිමාණව වගා කෙරෙන්නේ කොළඹින් ඈත දුෂ්කර පළාත්වල හේන්වල.
පසුගිය 22 වැනි දා කොළඹ හතේ වට්ටක්කා සැණකෙළියක් පැවැත්වෙන බව අපට දැනගන්නට ලැබුණා. අපි මීට පෙර මේ වගේ දේවල් අහලා තිබුණේ විදෙස් රටවලින්. වට්ටක්කා තක්කාලි සැණකෙළි පැවැත්වෙන ලොව රටවල් කිහිපයක්ම තිබෙනවා.
අපේ රටේ පසුගිය දා පැවැත්වුණු මේ වට්ටක්කා සැණකෙළියත් ජාත්‍යන්තරයට ගන්නට තරම් වටිනා එකක්. වෙසක්, පොසොන් නත්තල් සැණකෙළි කාලෙට කොලොම්පුරය නෙක වර්ණ අලංකාර විදුලි බුබුළුවලින්, තොරණවලින් සරසනවා වගේ පසුගිය සතියේ 22 දා කොළඹ නෙළුම් පොකුණ සමීපයේ ග්‍රීන් පාත් මාවත ලස්සනට සරසලා තිබුණා. වට්ටක්කා ගෙඩිවලින් විශාල තොරණකුත් හදලා තිබුණා. මේ උලෙළ නම් කරලා තිබුණේ වට්ටක්කා ගොවීන්ගේ සැණකෙළිය (PUMPKIN Farmers Festival-2019) නමින්. එදින උදේ 9.00 සිට රෑ වනතුරු පැවැත්වුණු මෙම වට්ටක්කා සැණකෙළිය පවත්වන්න මුල් වුණේ සර්වෝදය ආයතනයයි. ලංකාවේ ඈත දුෂ්කර පළාත්වල ගොවීන් වට්ටක්කා අස්වැන්න අලෙවි කරගන්න බැරුව අන්ත අසරණ වුණු නිසා ඔවුන් දිවි ගෙව්වේ ඇඬු කඳුළින්. එවන් අවස්ථාවක තමයි සර්වෝදය ඔවුන්ට අතහිත දුන්නේ. ලොරි විශාල ප්‍රමාණයකින් ගෙනාව වට්ටක්කා ගෝනි ගණන් අලෙවි වුණා. කිලෝ 03 න් පමණ යුත් කුඩා වට්ටක්කා ගෙඩියක් රු. 50ක් කිලෝ 05 පමණ යුත් ලොකු වට්ටක්කා ගෙඩියක් රු. 100 ක් ලෙස තමයි මිල නියම වුණේ. සර්වෝදයේ තරුණ තරුණියන් කඩිසරව වට්ටක්කා අලෙවියේ යෙදුණා. ඒ අතරට දුර පළාත්වල වට්ටක්කා ගොවීන්ද තම ලොරිවලින් වට්ටක්කා ගෙනැවිත් තිබුණා.
වට්ටක්කා ආශ්‍රිතව පිළියෙල කරන ලද විවිධ කෑම බීම වර්ග රාශියක් රස බලන්නට තිබීමත් මෙම සැණකෙළියේ විශේෂත්වයක්.
වට්ටක්කාවල ගුණ කියන්නට රජයේ ආයුර්වේද වෛද්‍ය නිලධාරීන්ගේ සංගමය එකතු වී සිටි අතර පාරිභෝගික ජනතාව පිනවන්නට ගායන, වාදන රසයද මුසු වීමෙන් සැණකෙළියේ අසිරිය තවත් වැඩි වුණා.
බො‍රැල්ලේ මාලනී කොඩිතුවක්කු (55) හා මොරටුවේ වාසනා පෙරේරා දෙදෙනා සාම්ප්‍රදායික ලෙසට වට්ටක්කා තම්බලා පොල් සම්බෝල හා ලුණුමිරිස් සමඟ නෙළුම් කොළේ අලෙවි කළා. නෙළුම් කොළයේ ලුණුමිරිස් හා පොල්සම්බෝල සමඟ එකක් රු.60යි. අඩු වියදමකින් වේලක් පිරිමහගන්න පුළුවන්. පෝෂ්‍යදායි ආහාර වේලක්.
“අපි උදේ ඉඳලා වට්ටක්කා තම්බලා විකුණනවා. මෙතනම තමයි කෑම හදන්නේ හුඟාක් අය මිලට ගත්තා. අපි සර්වෝදයේ වැඩ කරන්නේ. වට්ටක්කා අලෙවි කරගන්න බැරි ගොවීන්ට උදව්වක් වශයෙන් තමයි මේ කටයුත්ත කරන්නේ” මාලනී මහත්මිය පැවසුවා.
බැද්දගාන පාර පිටකෝට්ටේ සුමනා දිසානායක (66) මහත්මිය වට්ටක්කා වලින් කෑම වර්ග 3ක් ඉදිරිපත් කරලා තිබුණා. වැටකොලු කෙන්දෙන් කරන නව නිර්මාණ සඳහා ඇයට පේටන්ට් බලපත්‍රයකුත් තියනවා. උදෑසන ආහාරය සඳහා වට්ටක්කා පොල් බෝල වට්ටක්කා පුඩිම, වට්ටක්කා චට්නි, ගල්කිස්ස මහ හෝටලයේ ප්‍රධාන සුපවේදී පබ්ලිස් සිල්වා මහතාගේ මූලිකත්වයෙන් ගල්කිස්ස හෝටලය මගින් ඉදිරිපත් කෙරුණු කුටියෙන් තම්බන ලද වට්ටක්කාවලට අමතරව වට්ටක්කා ජුස් (පානයක්) සකස්කර නොමිලේ බෙදා දුන්නා.
කොළඹ ප්‍රදේශයේ පාසල් සිසුන් තිදෙනෙක් වට්ටක්කාවලින් රසවත් කේක් පිළියෙල කර එම කේක් අලෙවි කර ලැබෙන මුදලින් දඹාන ආදිවාසී දරුවන්ට උපකරණ ලබාදීමට කටයුතු කර තිබුණා. කොළඹ රදගුරු විද්‍යාලයේ සනාරාද සිල්වා (14), ශාන්ත තෝමස් විද්‍යාලයේ ලිවේන් ගනේගම (12), රාජකීය විද්‍යාලයේ සචින්ද සිල්වා (8) යන සිසුන් තිදෙනා පාසල් නිවාඩු කාලවලදී මේ වගේ සමාජ සේවා කටයුතුවල යෙදෙන බව සනාරාගේ මව වන කිරුලපන සදීවාද සිල්වා මහත්මිය පැවසුවා.
වට්ටක්කා කේක් එක හදන්න කලින් වට්ටක්කා ගෙඩිය දෙකට කපලා මුණින් හරවලා අවන් එකේ දාලා බේක් කරගන්න ඕනෑ පල්ප් එක ගන්න. බේක් කළ වට්ටක්කා බ්ලෙන්ඩර් කරලා සාමාන්‍ය කේක් මිශ්‍රණයකට අවශ්‍ය දේ එකතු කරලා උඳුනේ පුලුස්සා ගන්න ඕනෑ. වට්ටක්කා කේක් කෑල්ලක් රු.50/- ගාණේ අලෙවි කළා. උණු කැවුම් වගේ වට්ටක්කා කේක් අලෙවි වුණු බවක් කියන්නම ඕන.
වට්ටක්කා වලින් තවත් රසවත්කෑම කිහිපයක් අජිත් නාකන්දල මහතා ප්‍රමුඛ පිරිස අලෙවිය සඳහා හදලා තිබුණා.
වට්ටක්කා සුප්, වට්ටක්කා ඩෙවල්, වට්ටක්කා දෝසි, වට්ටක්කා චට්නි වගේ විවිධ කෑම බීමවලට හොඳ අලෙවියකුත් තිබුණා. විශේෂයෙන් මස්, මාළු, අනුභව නොකරන අයට කදිමයි. උදේ වරුවෙ ගෙඩි 1000 හැදුව වට්ටක්කා සුප් එක පැය ගණනින් ඉවර වුණේ එහි ඇති රසය නිසාමයි. වට්ටක්කා ඩෙවල් එක අලෙවි කළේ රුපියල් සියයකට.
නිමල් ජයසූරිය කෝකි මහතා වට්ටක්කා වලින් හරි අපූරුවට විසිතුරු කැටයම් කපලා තිබුණා. මිනිස් රූප, මාළු. රෝසමල්, ගිනිමකරා, කාන්තා රූප, ටජ්මහල, කුරුල්ලන්, මල් වගේ අලංකාර කැටයම් වට්ටක්කා ගෙඩිවලින් කැටයම් කපලා නිර්මාණය කරලා තිබුණා. ඕනෑම උත්සවයක කෑම මේසය සරසන්න මේ නිර්මාණ කදිමට ගැළපෙනවා.
ගමේදි අලෙවිකර ගන්න බැරි වූ වට්ටක්කා ලොරියක් අරන් ආව නොච්චියාගම, තාරුක ධනංජය, රංග නිරෝෂාන් රසඳුනට මෙහෙම කිව්වා.
“මේ අවුරුද්ද අපිට වට්ටක්කා අලෙවි කරගන්න බැරි වුණා. කිලෝ එක රු.7ට - 8ට තමයි ඉල්ලන්නේ. අඩුගාණේ වගා වියදමවත් හොයා ගන්න බැරුව හිටියේ. සර්වෝදය අපට උදව් කරන්න ඉදිරිපත් වුණා. මේ වන විට කිලෝ 20 000 විතර අලෙවි වී අවසන්. කොළඹ හුඟාක් අය වාහනවලින් ඇවිත් අපට උදව්වක් වශයෙන් වට්ටක්කා අරන් ගියා. වට්ටක්කා වගේම තමයි මේ කන්නෙදි බටු,මිරිස්, වැටකොලු වැනි එළවළු ගමේදි විකුණ ගන්න බෑ. මිරිස් කිලෝ එකක් කඩන්න සේවකයකුට රු.25 දෙනවා. එතකොට ඉතිං ලාභයක් නෑ.”
වට්ටක්කා සැණකෙළියට නොකඩවා වාහනවලින් පැමිණි අය වට්ටක්කා මිලදී ගත්තේ හරිම උනන්දුවකින් .
බත්තරමුල්ලේ ඉඳලා ආව සුගලා සේනානායක මෙහෙම කීවා.
“ෂෝෂල් මීඩියාවලින් තමයි දැනගන්න ලැබුණේ මේ ගැන මේක බලන්නමයි ආවේ. අපි දැනගෙන හිටියේ නෑ වට්ටක්කා ගොවීන්ට මේ වගේ කරදරයක් වෙලා කියලා. මාකට් වලත් වට්ටක්කා අඩුකරලා නෑනේ. අපි වට්ටක්කා මිලට ගත්තා. විවිධ කෑම වල රස බැලුවා. වට්ටක්කාවලින් මේ තරම් දේවල් කරන්න පුළුවන් කියලා අපි දැනගෙන හිටියේ නෑ.”
බළන්ගොඩ ඉඳලා ආව සී. වික්ටර් මහතා මෙහෙම කීවා.
“මම කොළඹ මහ රෝහලට ආව ගමන් ආවේ. වට්ටක්කා වලින් හදපු කෑම බීම රසයි. ගෙදර ගෙනියන්න වට්ටක්කා මිලට ගත්තා වට්ටක්කා ගොවීන්ට සහනයක් වශයෙන් දියත් කරපු මේ වැඩසටහන හුඟක් හොඳයි”.
වට්ටක්කාවල ගුණ කියන්නට රජයේ ආයුර්වේද වෛද්‍ය නිලධාරීන්ගේ සංගමයත් පැමිණ සිටියා.
ආයුර්වේද වෛද්‍ය තාරක සමන්ත ශ්‍රී මහතා කටහඬ අවදිකළා.
“අපි ආහාරයට ගන්නා හුඟාක් එළවළු වර්ග වස විසෙන් පිරිලා. නමුත් වට්ටක්කා වලට තෙල් පෝර ගහන්නෙ නෑ. පෝෂ්‍යදායි ගුණය අතින් ඉහළයි.
තම්බන ලද වට්ටක්කා අඩු කෝප්පයක් ආහාරයට ගත්තාම විටමින් A, E, C දෙගුණයක් ලැබෙනවා. මළබද්ධය, දුරුකරන වට්ටක්කා වකුගඩු, හෘදය වස්තුවත් රකිනවා. ආහාරයක් විතරක් නෙමෙයි. හොඳ ඹෟෂධීය ගුණයකුත් වට්ටක්කාවල තියෙනවා. ශරීරය පැහැපත් වෙනවා විතරක් නෙවෙයි වට්ටක්කා අනුභව කළාම ලස්සන වෙනවා.”
ආයුර්වේද වෛද්‍ය නිලධාරීන්ගේ සංගමයේ මාධ්‍ය ලේකම් දිනේෂ් විද්‍යාරත්න මහතා වට්ටක්කා වලින් සාදාගන්නා හැකි විකල්ප ආහාර වර්ග කීපයක් ගැන සඳහන් කළා.
“සමහර අය වට්ටක්කා තබ්බලා කන්න කැමැති නෑ. ඒ නිසා ගම් පළාත්වල වට්ටක්කා නියඹලාව හදනවා. කලුපොල් මාළුව වගේ තමයි මෙය හදන්නේ. වට්ටක්කා දලු කලවම් පලා වර්ගයක් ලෙස සකස්කරගන්න පුළුවන්. වට්ටක්කා ඇට ඉතා ගුණදායකයි. ධාතු ශක්තිය වර්ධනය කරනවා විතරක් නෙමෙයි පියයුරු පිළිකාවලටත් හොඳ ඖෂධයක්. රාත්‍රී නින්දට පෙර වට්ටක්කා ආහාරයට ගත්තාම සුවදායක නින්දක් ලැබෙනවා. පැණි වට්ටක්කා කියලා වට්ටක්කා කල්තබා ගැනීමේ ක්‍රමයකුත් තියනවා. සහනදායි මිලකට වෙළෙඳපළෙන් මිලදී ගත හැකි වට්ටක්කා හැබෑවටම ගුණ සාගරයක් වගෙයි”
වට්ටක්කා වලින් නිෂ්පාදිත දේශීය ඹෟෂධ පෙති හා කරල් වශයෙන් ද අලෙවිය සඳහා තිබුණා. ඊට අමතරව, සුවඳැල්, කළු හීනටි, කුරුලුතුඩ, මඩතවාලු, ඕලු හාල් ආදී දේශීය සහල් වර්ග රැසක් අලෙවිය සඳහා තිබුණා. පෝෂ්‍යදායී කැඳවර්ග පිළියෙල කළ හැකි පිටිවර්ග, ඖෂධීය තෙල්වර්ගත් දැකගත හැකිවුණා.
වට්ටක්කා සැණකෙළියෙන් බොහෝ දෙනෙක් වට්ටක්කා ගැනත්, වට්ටක්කාවලින් හදන්න පුළුවන් රසවත් කෑම බීම ගැනත් හුඟක් දේවල් ඉගෙන ගත්තා. ආව ගිය කොයි කාටත් හරි අපූරු අත්දැකීමක් වුණා. ඒ සියල්ලටම වඩා ගතින් සිතින් විඩාවට පත්වෙලා හිටිය අසරණ වට්ටක්කා ගොවීන්ට නම් ඉමහත් සැනසිල්ලක් ලබා දුන්නා.
නිශානී හේරත් බන්නැහැක
ඡායාරූප - ගයාන් පුෂ්පික
