නයි මිරිස් සම්බෝලය සමඟ උණු උණු පොල් රොටී කමු” සැරද මන්දා කාලා බලමු’ පාර අයිනේ එක් වෙ‍ෙළඳසලක සවි කැර තිබූ පුවරුවක වූයේ අපූරු වැකියකි. එවැනි රොටී කඩ පනහක් හැටක් පමණ දැන් පාර පුරා ඇත. කිලෝ මීටර් දෙකක පමණ මාර්ගය දෙපසම ඇත්තේ රොටී කඩවල්ය. පහළ කඩුගන්නාව පුරාමත් මේ වෙ‍ෙළඳසල් පිරී තිබේ. ගනේතැන්න ඒ ආසන්න ප්‍රදේශයයි. එහිද තැන් කීපයකම රොටී කඩය. එදා සුද්දා ගල විදපු ඉසව්ව වුවත් මේ ඉසව්ව අද සුද්දාට රොටී විකුණන පුරයකි.
කන්ද උඩරට බලා දිවෙන ප්‍රධාන මාර්ගයේ ‘සුද්දා ගල විදපු ඉසව්ව’සැමතින්ම සුන්දර දසුන් මවන ප්‍රදේශයකි. බතලේගල, දෙවනගල, බැලුම්ගල හා අලගල්ල කඳුවලින් වටවී ඇති මේ ඉසව්ව ස්වභාව සෞන්දර්යයේ අපූරුතම නිමැවුමක් ලෙසින් ගුවන් සැතපුම් දහස් ගණනක් ඈතට දිස්වේ. කොළොම්පුර දෙසින් උඩරටට ඇතුඵ වන දොරටුවද මෙයයි. මෙම දොරටුව අභියසට ළඟාවන විට දැනෙනුයේ පුදමාකාර සිසිල් බවකි. කොළඹදී දැනුණු ඝෝෂාකාරීබව නුවර පාර පුරා තිබුණ ද මේ ප්‍රදේශයට ළංවෙද්දී පරිසරයේ දැනු‍ණේ දැඩි වෙනසකි.ගමනේ විඩා නිවාලන්නට එතැන කදිම ගිමන් හලක් වීම නිසාම එදා සිටම පළාතේ ගැවසෙන වෙළෙඳුන්ගේ අතමිටට හිඟයක් නැතිබව පෙනේ. කලකට පෙර ඒ පළාතෙන් ඇසුණේ ‘ඉරිගු ඉරිගු බඩ ඉරිගු කිරි කරල්’යන හඬය. දුම් දමන ඉරිගු කරල් පුරෝ ගත් බේසම් කරමත තබා ගත් වෙළදුන් එදා එහෙ මෙහෙ ඇවිද ගියද අද පාර පුරා දක්නට ඇත්තේ උණු උණු පොල් රොටී අලෙවි කෙ‍රෙන තැන්ය.
‘නයි මිරිස් සම්බෝලය සමග උණු උණු පොල් රොටී කමු’‘සැරද මන්දා කාලා බලමු’ පාර අයිනේ එක් වෙළද සලක සවි කැර තිබූ පුවරුවක වූයේ අපූරු වැකියකි. එවැනි රොටී කඩ පනහක් හැටක් පමණ දැන් පාර පුරා ඇත. කිලෝ මීටර් දෙකක පමණ මාර්ගය දෙපසම ඇත්තේ රොටී කඩවල්ය. පහළ කඩුගන්නාව පුරාමත් මේ වෙළදසල් පිරී තිබේ. ගනේතැන්න ඒ ආසන්න ප්‍රදේශයයි. එහිද තැන් කීපයකම රොටී කඩය.
එදා සුද්දා ගල විදපු ඉසව්ව වුවත් මේ ඉසව්ව අද සුද්දාට රොටී විකුණන පුරයකි. අපේ ඇත්තන් මෙන්ම විදේශිකයන් ද උණු උණු පොල් රොටී කන්න දක්වන්නේ පුදුමාකාර ආශාවකි. රොටී කන්නට දෙන්නේද අපූරු වෑංජනය. වෙල් අලකොළ ඇඹුල, දෙල්, බිම් මල් මාළුව, පොලොස් හා මඤ්ඤාක්කා ඉන් සමහරකි. නයි මිරිස් සම්බෝලය එහි අනිවාර්යය. මෙයින් වැඩිම ඉල්ලුම ඇත්තේ වෙල් අලකොළ ඇඹුලටය. ඒ නිසා එය සෑම වෙළඳ සලකම වරදින්නේ නැත. මෙරට ඇත්තන් මෙන්ම වෙන රටවල ඇත්තන් ද වැඩිපුරා ඉල්ලන්නේ අලකොළ ගොබ ඇඹුලයි.
උණු උණු රොටී සමගින් නයි මිරිස් සම්බෝල පීරිසියක් එක් බන්දේසියකද, අනෙක් බන්දේසියේ අලකොළ මාඵව හා තවත් දේශීය ව්‍යංජන හතරක් පහක් තැබේ. මේ බන්දේසි දෙකම එහි යන බොහෝ දෙනෙකු හිස් කරනුයේ කිසිදු ආයාසයකින් තොරවය. එම වෑංජන එතරම්ම රසවත් නිසාය. දවසින් දවස මෙහි රොටී කඩවල් වැඩි වුවද ඉල්ලුම වැඩි වෙනවා මිස අඩු නොවේ. අත කට පිච්චෙන තරමට රොටී කොතරම් උණු උවද ඔවුන් කටින් පිඹ පිඹ හෝ රොටී කන්නේ රස වගේම එය කලාතුරකින් ලැබෙන අවස්ථාවක් නිසාය.
පයින් යන්නන් මෙන්ම පා පැදියේ යතුරු පැදියේ හා ත්‍රීරෝද රියේ සිට අධි සුඛෝපභෝගී ජීප් රථ මෝටර් රථ දක්වා එන යන පිරිස් මෙහිදී එකම මේසවල රොටී කති.
මෙයට වසර තුන හතරකට පෙර නුවරට බඩු ගෙන යන ලොරි රථවල පිරිස් ඉලක්ක කැර නයි මිරිස් සමඟ උණු උණු රොටී මෙහි අලෙවි කළද දැන් මැති ඇමතීන් ඇතුඵ ප්‍රභූන්ගේ වාහනද මේ රොටී හල් ඉදිරිපිට දැක ගත හැක. කොළඹ හතේ ශීත කාමරවල සැප විඳිනා නෝනාවරු ෆැෂන් එකට මේ හෝටල්වල රොටී කකා සෙල්ෆි ගසති. ගල් ගෙනයන, වැලි ගෙන යන, බඩු ගෙන යන ලොරිකරුවෝ තවත් පසෙක තලු මරමින් රොටී බුදිති. උණු උණු රොටිය අතට ගෙන දෙපැත්ත දමා දමා නයි මිරිස් සම්බෝලයෙන් ටික ටික ගෙන කන රට රටවල සුදු නෝනලා මහත්වරුන්ගේ මුහුණු රතු වන්නට ගත වන්නේ මිනිත්තුවකි. දෙකකි. ඔවුන්ගේ පැහැපත් අත්ල ඊටත් පෙර රතු වී හමාරය. එහෙත් මේ නෝනා මහත්වරුන්ට රොටී කෑම එපා වෙන පාටක් පෙනෙන්නට නැත.
පහළ කඩුගන්නාව ඉපැරැණි අම්බලම කොළඹ නුවර පාරේ ඓතිහාසික ස්ථානයකි. එය කන්ද උඩරට ප්‍රවේශ දොරටුවේ ප්‍රථම මං සලකුණයි. ඒ ඉදිරිපිට ඇති රොටී වෙළදසල 1981 දී ආරම්භ කෙරුණු පැරැණිතම වෙළදසලයි. එච්. බී. ජයරත්න මහතා එහි හිමිකරුය. අම්බලම ඉදිරිපිට කඩේ නිසා අම්බලම ඉස්සරහා රොටී කඩේ ලෙසින් එදා සිටම මෙය ජනප්‍රිය විය. තිදරු පියකු වන ජයරත්න මහතා සිය දරු පවුල රකින්නේ මෙහි ආදායමෙනි.
“මං මෙතැනට ආපු මුල් කාලයේ මෙතෙන්ට ආවේ පොල් අතු, දර හා භූමිතෙල් කරත්තකාරයො. ඒ අය අම්බලම ළඟ කරත්තය බැඳලා තේ බොන්න මෙතෙන්ට ආවා. ඒ කාලයේ රොටී සමඟ ලුණු මිරිස් විතරයි දුන්නේ. ඒත් මීට අවරුදු හතරකට පමණ ඉස්සර රොටීවලට නයි මිරිස් සම්බෝල දෙන්න පටන් ගත්තා. ඊට පස්සේ දෙල්, කොස් පොලොස් වගේ දේවල් දුන්නා. වෙල් අලකොළ ගොබ මාඵව රොටියට දෙන්න පටන් ගත්තට පසසේ තමයි මේකේ ගොඩක් වෙනසක් වුණේ. මේක අලුත්ම කෑම සංස්කෘතියක්. ලොකුම ලොකු වෙනසක් අපි දකිනවා.”
අප එතැන කතාබහේ යෙදී සිටියදී කදක් කරමත තබාගත් පුද්ගලයෙක් “මුදලාලි මුදලාලි” යනුවෙන් ජයරත්න මහතා විමසීය.
“කොච්චර තියෙනවද? අද වැඩිද?” ජයරත්න මුදලාලි ඇසුවේ එපමණකි.
“ඔව් ටිකක් තියනවා”
මේ කතාවෙන්නේ කුමක් ගැනද? මගේ සිතේ ඇතිවූයේ කුහුලකි.
“මුදලාලි මොනවද ඒ ගෙනාවේ”
“ඒ තමයි වෙල් අලකොළ ගොබ”
පොහොර උරයකින් ඔතන ලද දලු වෙල් අලකොළ ගොබ කිලෝ ගණනක් එතැන විය.
“මේවා කොහෙන්ද?”මම විමසුවෙමි.
“මේ ළඟපාතින්ම තමා”
මා සමග කතා බහට එක්වූ සෙනරත් මල්ගම්මන මහතා කඩුගන්නාව මාවෙල පදිංචිකරුවෙකි.
“මේ රොටී කඩවලට ඕනෑ ගමේ දේවල් ගොඩක් ගේන්නේ මමයි. හොයාගන්න අමාරුම දේ තමයි වෙල් අලකොළ ගොබ. කොස්, පොලොස්, මඤ්ඤොක්කා, පොල් වගේ දේවල් වගේම රම්පේ කරපිංචා ගෙනත් දෙන්නේ මමයි. මේවායින් විතරක් මම දවසට රුපියල් 1500 ක් විතර හොයනවා. පහුවදාට ඕනෑ දේවල් කලින් දවසේ හවසට ගේනවා. මේවායින් සමහර දේවල් මං වගා කරලත් තියනවා. එදා වගේ නෙවේ අද වෙන කොට මේ පැත්තේ රොටී කන එක ට්‍රෙන්ඩ් එකක් වෙලා. පිටරටවල වගේම රටේ හැම තැනම අය මෙතැනදී අපිට හම්බ වෙනවා.”
මම යළි ජයරත්න මුදලාලි වෙත හැරුණෙමි.
“මං උදේ 7.00 ට තමයි මෙතන වැඩ පටන් ගන්නේ. තනිවම තමයි වැඩ කරන්නේ. සමහර දවස්වලට රොටී හාර පන්සියකට වැඩිය පුච්චනවා. රොටියක් විකුණන්නේ රුපියල් තිහටයි. මොන තාක්ෂණය ආවත් එදා ඉදලාම මං රොටී පුච්චන්නේ දර ළිපේ. ගොඩක් අය කියනවා ඒ රොටී රසයි කියලා.”
කොළඹ නුවර පාරේ පහළට අපි ඇවිද ගියෙමු. අපට අහම්බෙන් මෙන් හමුවුණේ බඩඉරිගු වෙළෙන්දියකි. ඇය නිලන්ති පුෂ්පලතාය. හතළිස් දෙහැවිරිදි නිලන්ති කෑගල්ල ලාහුපාන පදිංචිකාරියකි. කඩුගන්නාව අම්බලම පුවරුව අසලම බඩඉරිගු විකුණන ඇය පවසන්නේ මේ දිනවල ඒ වෙළදාමට කණකොකා හඬා ඇතිබවය. වසර දහ අටක සට බඩඉරිගු වෙළදාමේ නිරත ඇය ඉන් දොළොස් වසරක්ම මේ ස්ථානයේ වෙළදාමේ යෙදෙන්නීය. කලකට පෙර ඉරිගු කරල් දෙසීයක් පමණ විකිණූ ඇයට මේ දිනවල කරල් දහයක් දොළහක්වත් විකුණාගන්න බැරි තරම්ය.
සේනා දළඹු වසංගතය බඩ ඉරිගු අලෙවියට හරස් වන්නටත් පෙර ‘රොටී ට්‍රෙන්ඩ් එක’එයට හරස් විණි. රොටී කන්න මඟ දෙපස කඩවලට පැමිණෙන පිරිසගෙන් උදේ හවස කඩ සියල්ල පිරී තිබේ. නිවාඩු දිනවල එය තුන් හතර ගුණයකටත් වඩා වැඩිය. සති අන්ත දීර්ඝ නිවාඩු කාලවල ඊටත් වැඩිය.
මට අතීතය මතක්විය. එදා අප පාසල් අවදියේ තැම්බූ බඩ ඉරිගු රැගෙන බස්රියට ගොඩවන වෙළෙන්දන් ‘බඩ ඉරිගූ‘ කියමින් නඟන හඬ දැන් ඇසෙන්නේ නැතිතරම්ය. අද බොහෝ වෙනස්ය. කොළඹ නුවර පාරේ ඇදෙන බොහොමයක් වාහන අද රොටි කඩයක් අසල නැවැත්වීමට අමතක නොකරනතරම්ය.
සැඳෑ අඳුර වැටී ගෙන එද්දී රොටී කඩද කාර්යබහුල වෙයි.
කාන්ති අබේසිංහ මහත්මිය ගම්පොළ රොටී කඩේ හිමිකාරියයි.
කලකට පෙර විවිධ කෑම වර්ග සකසා වෙළඳසල්වලට දැමූ ඇය අද ද තනිවම මෙම ව්‍යාපාරය කරගෙන යන්නීය. එහි සිටින්නේ සේවිකාවන් පමණි.
“මේ ව්‍යාපාරය පටන් අරන් වසර හතරක්. අපේ හෝටලේ පැය විසි හතරම විවෘතයි.රොටීවලට තියෙන්නේ පුදුම ඉල්ලුමක්. සෑම තරාතිරමකම අය මෙතනට එනවා. ගොඩක් අය කන්න කැමති වෙල් අලකොළ ගොබ මාඵව එක්ක රොටී. වෙල් අලකොළ හැමෝටම
උයන්න බැහැ. ඒක හරියට ඉව්වේ නැත්තම් කන්න බෑ කට කසනවා. උයන්න අලකොළ ගොබ කපන කෙනා ශබ්ද නැතිව ඒවා කපා ළිපේ තියන්න ඕනෑ. කතාවට ගිහින් වැඩේ වරද්දගත්තොත් කන්න බැරි තරමට කට කසනවා. රොටී කන්න ආපු පිටරටවල අය එහෙ ගිහින් පවා අපට කතා කරනවා. සමහර මැති ඇමැතිවරු නඵ නිළයන් පවා මෙතනින් රොටී කාලා ෆොටෝ අරන් ගිහින් තියනවා. හොර බොරු නොකර අපි පාරිභෝගිකයන් හැමෝටම එක වගේ සලකන්න ඕනෑ. එතකොටයි ඒ කවුරුත් නැවත පැමිණෙන්නේ.”
අප ඉදිරියේ දිගින් දිගට ඇත්තේ රොටී කඩය. ඒ සෑම කඩයක් ඉදිරියේම නතර කළ වාහනය. ඇතැම් වාහනවල විදේශිකයන්ය. සෑම ජාතියකම සෑම තරාතිරමකම අය මෙහි වෙති. ඒ සැවොම මෙතැනට පැමිණ එකම මේසයක හිඳ රොටී කති. රොටියද ඉන්දීය කෑමකි. රොටී කෑමට දෙන අලකොළ, කොස්, පොළොස් අපේ රටේය. මේ විවිධත්වය සුද්දා ගල විදපු ඉසව්වේ සිට කොයි කවුරුත් භුක්ති විදිනුයේ අපූරු චමත්කාරයක්ද විඳිමිනි.
ඡායාරූප - රුවන් මීගම්මන
