- අඛණ්ඩව වසර 15ක් දළදා කරඬුව වැඩම කළා
- රාජාට අවුරුදු 5දී ඉන්දියාවෙන් ගෙනාවේ
- ජාතික වස්තුවක් ලෙස නම් කර, සිරුර සංරක්ෂණය කිරීමට ජනපති උපදෙස්
ජාතියේ මහා පූජාගර්භ වස්තුවක් වන දළදාව වැඩම කරවීම ඉතා අසිරිමත්, පින්බර සංස්කෘතික මංගල්‍යයකි. එබැවින් ඒ හා බැඳුණු සෑම අංගයක්‌ම බෞද්ධයන්ට පමණක් නොව සෑම ශ්‍රී ලාංකිකයකුටම අසිරිමත් සිදුවීමකි.
දළදා සමිඳුන් වැඩ සිටින ශ්‍රී මාලිගයේ තැන්පත් කර තිබෙන පෙරහර කරඬුව දියවඩන නිලමේතුමා විසින් පිටතට වැඩම කරනු ලබන්නේ සුබ නැකතටය. හඳුන්කුඩම, පහතමාලය, අම්බරාව ඔස්සේ බෙර හා සක්හඬ මධ්‍යයේ පෙරහර කරඬුව වැඩමවාගෙන එන නිලමේතුමා එය මංගල හස්තිරාජයා මත ඇති රන්සිවිගේ තැන්පත් කරන්නේ සාධුකාර මාධ්‍යයේය. ඉන්පසු කරඬුව වැඩමවාගෙන ප්‍රධාන වාහල්කඩ අභියසට පැමිණෙන හස්තිරාජයා එහි සිට සඳගල දක්වා ඇති පඩිපෙළ බසින්නට පෙර මොහොතක් නැවතී හිස ඔසවා ගාම්භීර මෙන්ම ආඩම්බරකාර බැල්මක් හෙළන්නේය. මේ ගාම්භීරත්වය පිරි ආඩම්බකාර බැල්ම කල්ප කාලාන්තරයක් පෙරුම් පුරමින් පැමිණ ජීවමාන බුදුන් සේ සලකන දන්ත ධාතූන් වහන්සේ උදෙසා මේ භවයේදී ඉටුකරන්නට පැවරුණු උත්තුංග කාර්යයේ වගකීම ඉෂ්ටසිද්ධ කිරීම නිසා උපන්නක් දැයි සිතෙන තරමට තේජවන්තය. මංගල ඇතුගේ සම්ප්‍රාප්තිය බලාපොරොත්තුවෙන් දෑලේ ඇතුන් පත්තිරිප්පුව ඉදිරිපිට රැඳී සිටින්නේ සුවඳ සමන් මල් වට්ටි ඇතැතිව සිටින ශ්‍රී දළදා මාලිගාවේ රාජකාරි කරුවන් ද සමඟය. සධාතුක කරඬුවටත් මංගල ඇතුටත් උඩුවියන් අල්ලන්නට තවත් රාජකාරිකරුවන් අට දෙනෙක් පෙරමඟ බලා සිටිති. ප්‍රධාන වාහල්කඩ සිට සඳගල දක්වා වැටී ඇති පඩිපෙළ ස්වේත වර්ණ පාවඩයකින් වැසී ඇත. ඒ සධාතුක කරඬුව වැඩම කරන්නා වූ මංගල හස්ති රාජයාගේ පා පිළිගැනුමටය. 
පඩියක් දෙකක් බැස යළිත් වරක් ඇත්රජු නතර වූයේ ඇයිදැයි කවුරුත් කල්පනා කරත්දී කරඬුව දරා සිටින මංගල හස්තිරාජයා පඩිපෙළ මතින් වැටී රැලි ගැන්වී තිබෙන පාවඩය හොඬවැලින් සකස්කර යළි ඉදිරියට පා තැබුවේය. අවට රැස්වූවෝ සාධුකර දුන්නේ “මගේ අම්මා බුදුන් දැක නිවන් දකිත්වා”යි පවසමිනි. මේ පසුගිය වසරේ මහනුවර ඇසළ පෙරහර මංගල්‍යයේ නිකිණි පුන් පොහෝ දින අවසන් රන්දෝලි මහ පෙරහර ගමන් ආරම්භ කළ මොහොතයි. නැඳුන්ගමුවේ රාජා නම් වූ මේ මහා ඇත් රජු, දළදා වහන්සේ වෙනුවෙන් ඉටුකරන්නට පැවරුණු වගකීම එදිනෙන් අවසන් කර කිසිදා නොයන ගමනක් මෙතරම් ඉක්මනින් යැතැයි එදා කිසිවෙකුත් නොසිතූහ. පෙරහර නිමාකර දළදා වහන්සේට වැඳ නමස්කාර කර මඟ දෙපස රැසී සිටි පිරිස වෙතින් වැඳුම් පිදුම් ලැබ සුපුරුදු ලෙස පාගමනින්ම ගම්පහ නැඳුන්ගමුවේ නිවෙසට ගිය රාජා, ඉන් මාස හයකට පසු එනම්, ඉකුත් මාර්තු මස 07 වැනිදා අලුයම හදිසියේම මෙලොව හැර ගියේ බෞද්ධයන්ගේ පමණක් නොව සෙසු ආගමිකයන්ගේ පවා දෙනෙතට කඳුළක් එක්කරමිනි.
බුදුන් උපන් දේශයේ ජන්මලාභය ලැබ ලක්දිවට පැමිණ ජීවමාන බුදුන් සේ සැලකෙන දන්ත ධාතූන් වහන්සේ උදෙසා පූජෝපාහාරයක් ලෙස වාර්ෂිකව පවත්වන පෙරහර මංගල්‍යයට පහළොස් වසරක් දායකත්වය දී නැදුන්ගමුවේ රාජා මෙළොව හැරගියේ හැට නවවැනි වියේදීය. තිරිසන් සත්ත්වයකු ලෙස උප්පත්තිය ලැබුවත් රාජා මිය ගියේ ලක්ෂ සංඛ්‍යාත ජනතාවකගෙන් වැඳුම් පිදුම් ලබන්නට තරම් පින් කන්දාරවක් උරුම කරගත් භාග්‍යවන්තයකු ලෙසිනි. ගම්පහ නැඳුන්ගමුවේ සිට මහනුවර ඇසළ පෙරහරට සහභාගිවි වන්නට පමණක් එක වසරකදී රාජා කිලෝ මීටර 190 ක් පමණ දුරක් ඇවිද යයි. උසින් අඩි 10 1/2 ක් පමණ වන රාජාගේ තේජස දෙගුණ තෙගුණ වන්නේ අඩි පහක් පමණ දිග ස්වේත වර්ණ දළ යුගල නිසාය. එවන් හැඩකාර දළ යුගලක් ඇතෙකුට හිමිවන්නේ ඉතා කලාතුරකිනි.
රාජාගේ වත්මන් හිමිකරු වූයේ වෛද්‍යාචාර්ය හර්ෂ ධර්මවිජය මහතාය. ඔහු හා රාජා අතර ඇත්තේ අසීමිත බැඳීමකි. රාජා මෙතරම් ඉක්මනින් ජීවිතයට සමුදෙතැයි ධර්මවිජය මහතා කිසිවිටෙකත් නොසිතුවේය.ඔහු සෑම විටම රාජාගේ සෞඛ්‍ය ගැන සැලකිලිමත් විය. රාජාට ආහාරපාන ලබාදීමේදී පවා නොයෙකුත් සීමා කිරීම් කරන්නට ඔහු කටයුතු කළේ රාජා අකාලයේ රෝගී වන්නට ඇති ඉඩ අහුරා දැමීමේ අරමුණිනි. එසේ වුවත් සියලු දේ අනිත්‍යය යැයි වදාළ බුදු වදන පසක් කරමින් රාජා මෙළොව හැර ගියේය. රාජා, ඉන්දියාවේ සිට මෙරටට පැමිණ ‘නැඳුන්ගමුවේ රාජා’ වූ සැටි වෛද්‍යාචාර්ය හර්ෂ ධර්මවිජය මහතා මෙසේ විස්තර කළේය.
“ඉන්දියාවේ මයිසූර් ප්‍රාන්තයේ මහරාජා කෙනකුගේ ඥාතියකුට වැලඳී තිබූ දරුණු මානසික රෝගයක් ප්‍රකට නිලම්මහර වෙදපරපුරේ පිළියන්දල වෙද හාමුදුරුවන් විසින් සුවකර කරනු ලැබීමෙන් පසු සතුටට පත් මහරාජා හාමුදුරුවන්ට ඉන්දියාවට වඩින ලෙස ආරාධනාවක් කර තිබෙනවා. ලෙඩා සුවපත් කළ සතුට නිසා හාමුදුරුවන්ට කැමැති ඕන දෙයක් ඉල්ලන්න මම දෙන්නම් කියලා මහාරාජා කිව්වලු. හාමුදුරුවෝ ඇත් පැටවු දෙන්නෙක් ඉල්ලා තිබෙනවා. ඒ අනුව මහරාජාගේ ඇත්ගාලෙන් වයස අවුරුදු 05 ක් පමණ වෙන ඇත් පැටවු දෙන්නෙක් පූජා කරලා තියෙනවා. රාජාත් එක්ක එදා නැවෙන් ගෙනාපු අනිත් ඇත් පැටියා තමයි නවම්රාජා. ගංගාරාමයේ සිටි නවම්රාජා අවුරුදු කීපයකට කලින් මිය ගියා. හාමුදුරුවෝ ළඟ මේ ඇත් පැටව් දෙන්නා අවුරුදු 15 ක් විතර ඉඳලා තියෙනවා. ඒ දෙන්නව බලා කියා ගන්න කරදර නිසා උන්වහන්සේ එක් පැටියෙක් ඇඹිලිපිටියටත් අනෙක් පැටියා හොරණ උඩුව වලව්වටත් විකුණලා. පී. ඩී. පී ධර්මවිජය වෙද රාලහාමි කියන්නේ මගේ තාත්තා. 1978දී හොරණ වලව්වෙන් තාත්තා රාජාව අරන් තියෙන්නේ රුපියල් 75,000 කට. එදා සිට නැඳුන්ගමුවේ රාජා වූ ඇතාට මේ දක්වා කිසිදු අවස්ථාවක අපි ඉංග්‍රීසි බෙහෙත් දීලා නැහැ. පාරම්පරික වෙද පරම්පරාවකින් පැවත එන නිසා ඇතාට අවශ්‍යය බෙහෙත් අපිම හදලා දෙනවා. ඉඳලා හිටලා බඩේ අමාරුවක් ආවම මම කරන්නේ ඖෂධ කොළ කොටලා කවන එකයි. දැන් අවුරුදු 30ක විතර ඉඳලා රාජාගෙන් කිසිම වැඩක් ගන්නේ නැහැ. කිතුල් කොටයක් කන්න එයාම උස්ස ගත්තොත් මිසක් කිසිම කොටයක් අපි උස්සන්න දෙන්නේ නැහැ.”
පෙරහර මංගල්‍යයන් සඳහා පාගමනින්ම යන රාජාගේ ආරක්ෂාව සඳහා වාහනයක් ද සමඟ පොලිස් විශේෂ කාර්ය බළකායේ නිලධාරීන් පිරිසක් යොදවා තිබුණේ මේ ඇත් රජා ජාතික වස්තුවක් මෙන් ආරක්ෂා කළ යුතු බැවිනි.
රාජා රැකබලා ගත් විල්සන් කොඩිතුවක්කු ඇත්ගොව්වා සහ නැඳුන්ගමුවේ රාජා අතර බැඳීමට වසර 22කි.‘කළු මාමා’ ලෙස කවුරුත් දන්නා විල්සන් රාජාට විටෙක පියෙකි. තවත් විටෙක සහෝදරයෙකි. විල්සන්ගේ ඇස් අස්සේ සැඟවී සිට පිටතට කඩා පනින කඳුළු කැට ඔහුගේ සහ රාජාගේ බැඳීමේ ගැඹුර අපට කියාපායි.
“රාජාට අසනීපයක් තිබුණේ නැහැ. මේ දවස්වල එයාගේ කම්මුල් තෙමිලා හිටියේ. දවසක් විතර කෑම කෑවේ නැහැ. පාන්දර රාජා බිමට පාත්වුණා. ඊට පස්සේ නැගිට්ටේ නැහැ.”යැයි කී කළු මාමාගේ හඬ ගොළු විය. තමා මෙලොව තනිකර රාජා මෙලෙස ඉක්මනින් ගිය ගමන විල්සන්ට රිස්සුම් දෙන්නේ නැති සෙයකි. ඒ නිසාම ඔහු හඬ අවදි කරන්නේ වචන අතර කාලයේ පරතරය දිග්ගස්සමිනි.
“පෙරහරට එන්න කලින් අපි පිරිත් කියලා ආශීර්වාද කරලා කැවුම් කිරිබත් කවලා සුබ වෙලාවකට තමයි රාජා පාරට ගන්නේ. රාජා එක්ක මාත් යන්නේ පයින්මයි. මම නැවතුණොත් ඇතත් නවතිනවා.දෙන්නට දෙන්නා නොදැක ඉන්න බැරිතරමට මගේයි රාජාගෙයි අතර බැඳීමක් තිබුණා. නුවර පෙරහරට පයින් යත්දී නිට්ටඹුව පන්සලේ, දංඕවිට නිවසක, නෙළුම්දෙණියේ මොරවක නිවසක, රංවිල දුනුකොළ වලව්වේ සහ හිඟුල ගනේතැන්න මල්වතු විහාරයේ අපි නවතිනවා. දවසකට ඇවිදින්නේ කිලෝ මීටර 20ක් විතර වගේ දුරක් තමයි. පහුගිය පෙරහරට නුවර යන්න අපි පිටත් වුණේ අගොස්තු 02 වැනිදා. පෙරහරට දින දෙකක් තියලා 11 වැනිදා අපි නුවරට ආවා. පෙරහර අවසන් කරලා දින කිහිපයක් ඇතා විවේක ගත්තා. පස්සේ දළදා වැඳලා ගම්පහට එන්න පිටත් වුණේ සැප්තැම්ර් 01 වැනිදා. මම ගමක මිනිහෙක්. අද ලෝකයම මාව දන්නේ රාජා නිසා. මේ පින්වත් ඇත් රජාට බුදුන්දැක නිවන් දකින්න ලැබෙන්න කියලා මම ප්‍රාර්ථනා කරනවා.”
කළු මාමා කීවේ දෑසේ නළියන කඳුළු අතරිනි. බෙල්ලන්විල, කැලණිය, රත්නපුර සමන් දේවාලය ඇතුළු පෙරහරවලට සම්බන්ධ වෙමින් සිටි නැඳුන්ගමුවේ රාජා මහනුවර ඇසළ පෙරහරට මුල්වරට සම්බන්ධ වන්නේ 2005 වසරේදීය. ඒ දියවඩන නිලමේ ධූරයට එම වසරේ තේරීපත්වූ ප්‍රදීප් නිලංග දෑලයන්ගේ ඇරයුමකිනි. එම වසරේ මහනුවරට පැමිණියත් රාජාට සධාතුක කරඬුව වැඩම කරවන්නට අවස්ථාව ලැබුණේ නැත. ඒ රාජා උසින් වැඩිවීම නිසා රන්සිවිගේ ශරීරයට තබා රැහැන් පටි බැඳීමේදී මතුවූ ගැටලුවක් හේතුවෙනි. එවර පෙරමුණේ ඇතකු ලෙස ගමන් ගත් රාජා සාධාතුක කරඬුව වැඩම කිරීමේ භාරදූර වගකීම බාරගත්තේ 2006 වසරේ සිටය.දියවඩන නිලමේ ප්‍රදීප් නිලංග දෑලයන් ඒ මතක අවදි කරමින් මෙසේ පැවසුවේය.
“නැඳුන්ගමුවේ ඇතා හොඳ පරිණත තමන්ගේ වගකීම කුමක්ද කියලා නිවැරදිව තේරුම් ගත්ත ඇතෙක්. දිවයිනේ පෙරහර ගණනාවකට සම්බන්ධ වී ලබපු අත්දැකීම් සමඟ තමයි රාජා මහනුවර ඇසළ පෙරහරට සම්බන්ධ වුණේ. වසරින් වසර රාජා සාධාතුක කරඬුව වැඩම කරත්දී තමන්ගේ පරිණත බව ප්‍රදර්ශනය කළා. කවදාවත් පෙරහරේදී රජා කලබල කළේ නැහැ. වෙනත් ඇතෙක් කලබල කළොත් රාජා තමන්ගේ වගකීම තේරුම් ගෙන නිසොල්මන්ව හිටියා. දෑලේ ඇතුන් සමඟ කරඬුව වැඩම කරත්දී එක් අවස්ථාවක අලියෙක් කලබල වෙලා රාජා අසළටම ආවා.ඒ වෙලාවේ රාජා කලබල වුණා නම් ලොකු ප්‍රශ්නයක් වෙනවා. මිනිස්සු කලබල වුණත් රාජා නෙවෙයි කලබල වුණේ. රාජාට හොඳ හාම්පුතෙක් හිටියා. ඒ වගේම හොඳ ඇත්ගොව්වෙක් හිටියා. රාජා උපතින්ම ගෙනා ගතිගුණත් එක්ක මේ සංකලනය හොඳට පෑහුණා. නැඳුන්ගමුවේ රාජාගේ අභාවයත් එක්ක ඒ මට්ටමේ පරිණත දළ ඇතුන්ගේ හිඟය තවත් උග්‍ර වෙනවා. දළදා මාලිගාවේ ඉන්දිරාජා හා රුහුණු කතරගම දේවාලයේ වාසනා මේ වන විට ඉතිරිව සිටින පරිණතම දළ ඇතුන් දෙදෙනායි. ඒ දෙන්නටම දැන් අවුරුදු හතළිස් පහට වැඩියි. තවත් අවුරුදු කිහිපයකින් පෙරහර මංගල්‍යය හා බැඳුණු චාරිත්‍ර ඉටු කිරීමේ ගැටලුවක් එනවා. සාධාතුක කරඬුව වැඩම කළ හැකි තත්ත්වයේ දළ ඇතුන් කිහිප දෙනෙක් දැන් සිටම පුහුණු නොකෙරුවොත් අනාගතයේදී අපේ සංස්කෘතිය හා බැඳුණු මේ පෙරහර මංගල්‍යයන් පවත්වන්න නොහැකි තත්ත්වයක් ඇතිවේවි.”
නැඳුන්ගමුවේ රාජා දළදා පෙරහරේ සධාතුක කරඬුව වැඩම කරමින් සිදු කළ උදාරතර සේවය අගයමින් ජනපති ගෝඨාභය රාජපක්ෂයන් රාජා ජාතික වස්තුවක් ලෙස නම් කිරීමට තීරණය කළේය. ඒ වෙනුවෙන් අවශ්‍ය පියවර ගන්නා ලෙස බුද්ධශාසන, ආගමික හා සංස්කෘතික කටයුතු අමාත්‍යාංශ ලේකම් මහචාර්ය කපිල ගුණවර්ධනට ජනපතිවරයා උපදෙස් ලබාදී ඇත. අනාගත පරපුරට දැක බලාගැනීමට හැකි වන ලෙස රාජගේ සිරුර සංරක්ෂණය කිරීම ද මේවන විට ජනපතිවරයාගේ උපදෙස් මත ජාතික කෞතුකාගාර විසින් ආරම්භ කරනු ලැබ තිබේ.
නැදුන්ගමුවේ රාජා යළිත් මහනුවර ඇසළ පෙරහර හැඩ කරන්නට එන්නේ නැත. එහෙත් මංගල ලක්ෂණ සහිත ඇත් රාජයකු ලෙස පෙරහර මංගල්‍යයට සහභාගි වෙමින් ඉතිරි කළ මතකය සදා අමරණීයය. රාජා වැනි උත්තුංග දේහදාරී දිගු දළ යුගලකට හිමිකම් කියන ඇතුන් පහළ වන්නේ කලාතුරකිනි. දළදා වහන්සේ වෙනුවෙන් ඉටු කරන්නට පැවරුණු රාජකාරිය උපරිමයෙන් ඉෂ්ඨ සිද්ධකර නික්ම ගිය ඇත් රජුට නිවන් සුව අත්වේවායි පතමු.
